Eric Horssius had met zijn stichting Ombudsman Schadeverzekeringen Nederland (OSN) de zaak aan het rollen gebracht. Achmea heeft in de polisvoorwaarden van een aantal schadeverzekeringen een beding opgenomen over de vergoeding van de kosten van een contra-expert die door een verzekerde ingeschakeld mag worden. In de polisvoorwaarden staat vermeld dat onder bepaalde voorwaarden de kosten worden vergoed van een expert die door de verzekerde wordt ingeschakeld. Een van die vereisten is dat de expert is ingeschreven in het Nivre-register of bij een vergelijkbare beroepsorganisatie die zich houdt aan de Gedragscode schade-expertiseorganisaties van het Verbond van Verzekeraars.

Cassatie

Dat vond Horssius een onredelijk bezwarend beding en daarin ging het gerechtshof in Den Haag mee: een verzekerde is vrij om de contra-expert te kiezen die hij wil. Achmea ging vervolgens in cassatie; de zitting bij de Hoge Raad was een maand geleden en zoals gebruikelijk heeft de procureur-generaal (PG) nu een advies uitgebracht aan het hoogste rechtsorgaan, dat zijn oordeel mede op dat advies zal baseren.

Verrassend standpunt

Achmea had onder meer aangevoerd dat volgens artikel 7:959 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek de consument-verzekerde niet zonder meer het recht heeft om de redelijke kosten van zijn contra-expert door de verzekeraar vergoed te krijgen en dat de kwaliteitseisen geen afwijking in het nadeel van de consument-verzekerde betreffen. "Dat in een procedure als deze de spreekwoordelijke messen worden geslepen, is niet onbegrijpelijk, maar het thans door Achmea ingenomen standpunt verrast in die zin dat ook het Verbond van Verzekeraars ervan uitgaat dat de kosten van de contra-expert, mits ‘dubbel redelijk’, door de verzekeraar moeten worden vergoed", zo laat de PG al snel doorschemeren welke kant zijn advies opgaat. "Dat ook de kosten van de contra-expert voor vergoeding in aanmerking komen, impliceert dat de verzekerde, binnen de marges van de redelijkheid, vrijheid toekomt bij het kiezen van zijn (contra-)expert."

Geen vergelijkbare organisaties

De PG verwijst naar AMweb, waar Achmea aangeeft dat de stichting Verenigd Register van Taxateurs een vergelijkbare beroepsorganisatie is. Maar dat heeft Achmea volgens het gerechtshof nu juist onvoldoende toegelicht. "Nu Achmea in cassatie geen klacht tegen deze overweging heeft gericht, moet worden uitgegaan van een ontbreken van 'vergelijkbare beroepsorganisaties'." De stelling van Achmea dat de verzekerde alleen bij wanprestatie bij de schadevaststelling recht heeft op een eigen expert, vindt volgens de PG geen steun in het recht

Keuzevrijheid onderbelicht

Op grond van rechtspraak en literatuur concludeert de PG dat de wet alleen de dubbele redelijkheidstoets als maatstaf stelt (was het inschakelen van de contra-expert redelijk en zijn de kosten redelijk?). "Binnen deze marges komt de verzekerde keuzevrijheid toe tegenover de verzekeraar en kan hij dus zelf bepalen wie hij als (contra-)expert inschakelt." Die vrijheid krijgt te weinig aandacht, vindt de PG. "De nadruk ligt wat mij betreft teveel op het gegeven dat kwaliteitseisen geen afbreuk doen aan het recht op kostenvergoeding als zodanig en evenmin aan de omvang van de kostenvergoeding waarop verzekerde recht heeft. Het belang bij een eigen expert en de vrijheid om die zelf te kiezen, sneeuwt zo onder." Categorische kwaliteitseisen aan de expert zijn in strijd met de keuzevrijheid van de verzekerde, aldus de PG. "Het staat de verzekeraar uiteraard, conform de wet, vrij om in een concreet geval aan te voeren dat de kosten van de door de verzekerde ingeschakelde (contra-)expert niet redelijk zijn, omdat deze niet aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet of gewoonweg niet deskundig is, zodat de daarmee gemoeide kosten niet voor vergoeding in aanmerking komen. Theoretisch is denkbaar dat de rechter de verzekeraar in het gelijk stelt, omdat de verzekerde Beun de Haas als contra-expert heeft ingeschakeld, wiens ‘kosten’, nu zij met deskundige bijstand niets te maken hebben, uiteraard niet voor rekening van de verzekeraar behoren te komen."

Vooraf invulling gegeven

Maar in de zaak van Achmea wordt vooraf op een abstracte manier invulling gegeven aan de dubbele redelijkheidstoets. Dat beperkt de keuzevrijheid, maar gaat ook verder dan nodig: "Ik heb er al op gewezen dat binnen die toets rekening kan worden gehouden met het eventuele gebrek aan deskundigheid van de door de verzekerde ingeschakelde expert. Zo kan de verzekeraar de noodzaak om die expert in te schakelen betwisten, of de redelijkheid van de door die expert gemaakte kosten. Bovendien zijn minder vergaande oplossingen dan harde kwaliteitseisen ook denkbaar. Zo kan men zich voorstellen dat de verzekeraar in de polis, bijvoorbeeld in de toelichting bij bepaalde polisvoorwaarden, ter voorkoming van onderlinge discussie achteraf aandringt op het inschakelen door verzekerde van een deskundige verbonden aan Nivre of een vergelijkbaar instituut als contra-expert. De verzekeraar kan daarbij ook uitleggen waarom en kan daar nadrukkelijk bij zeggen: 'Dat is ook in uw belang!' Hoe beter dat verhaal, des te effectiever zal het zijn. Tegelijkertijd blijft er dan ruimte voor een verzekerde om zijn eigen keuze te maken, met alle voor- en nadelen (zoals eventuele discussie met de verzekeraar achteraf) van dien."

De voorwaarden van Achmea zijn dus ook in de ogen van de PG vernietigbaar. Lees hier het advies aan de Hoge Raad.