Het gebruik van big data en kunstmatige intelligentie helpt verzekeraars om klanten persoonlijke producten aan te kunnen bieden, fraude tegen te gaan en schade sneller af te handelen. Anderzijds liggen schending van de privacyregels en discriminatie op de loer. Het Verbond van Verzekeraars heeft in een ethisch kader de uitgangspunten geformuleerd voor het verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie en andere datagedreven processen. Dat kader wordt per 1 januari onderdeel van de vernieuwde zelfregulering. “Het belangrijkste punt is dat er altijd controle plaatsvindt door een mens”, zegt Barbara van der Rest van het Verbond tegen het FD.

Regels zijn nodig

Folkert van der Ploeg, hoofd van de data-afdeling van Aegon, geeft aan dat de sector zulke regels nodig heeft. “Anders lopen we het risico dat sommige verzekeringsmaatschappijen data agressiever gebruiken dan andere.” Bijvoorbeeld om op korte termijn de premies te drukken. “Terwijl we met elkaar het vertrouwen van de klanten moeten behouden en moeten zorgen dat iedereen zich op de lange termijn kan verzekeren.” Kunstmatige intelligentie is nu nog vooral aanwezig bij het opsporen van fraude, maar zal ook bij acceptatie en premieberekening steeds meer worden toegepast. Gebruik van persoonlijke data is nu al gemeengoed bij de rijgedragverzekeringen. Van der Ploeg geeft aan dat verzekeraars aan klanten de voordelen van het delen van data laten zien, bijvoorbeeld omdat het tot een lagere premie kan leiden.

Hagelschade

Van der Rest (Verbond) wijst op het fenomeen hagelschade, dat per regio een ander risico vormt. Dat heeft nu nog geen invloed op de premie, maar straks misschien wel. “Zware hagel is een van de grootste schaderisico’s in Nederland, het kan bijvoorbeeld zonnepanelen of kassen beschadigen. In Limburg is de kans op hagel vier tot vijf keer groter dan in Noord-Holland. Deze informatie kunnen verzekeraars gebruiken om polissen aan te passen.” Het kan ook leiden tot initiatieven om het risico te verkleinen, bijvoorbeeld door zonnepanelen in een andere richting te leggen.

Verzekeraars overschatten de voordelen

Omdat verzekeraars altijd al over veel klantdata hebben beschikt, kan de sector meer van technologie gaan profiteren dan de rest van de financiële sector, voorspelde Accenture in 2017 al. Maar daarmee is het gevaar van profilering en hogere premies of uitsluiting ook groot. Toezichthouders AFM en DNB hebben daar al voor gewaarschuwd. Mireille Hildebrandt, hoogleraar ICT en rechtsstaat aan de Radboud Universiteit Nijmegen, zegt dat verzekeraars zich misschien rijk rekenen: “De voordelen die verzekeraars zien zijn veel minder groot dan zij mogelijk zelf denken.” Ze wijst op het solidariteitsprincipe dat in de knel komt. “Als verzekeraars risico’s per persoon gaan inschatten, kunnen mensen met een laag risicoprofiel besluiten zich helemaal niet te verzekeren, en is de premie voor mensen die een hoog risico krijgen toebedeeld zo hoog dat zij zich niet kúnnen verzekeren.”

Datagestuurd verzekeren versterkt discriminatierisico

Ook de Consumentenbond vreest onverzekerbaarheid voor een deel van de Nederlanders. “Verzekeraars delen de markt in steeds kleinere en homogenere stukjes in, en kunnen ervoor kiezen alleen nog stukjes te verzekeren die zij als acceptabel risico zien. De ‘slechte risico’s’ blijven over. Daarvoor kunnen mensen zich alleen nog tegen een veel hogere premie verzekeren bij de Vereende.” Hildebrandt denkt dat er nu al onderscheid is tussen premies: “Het zou me niet verbazen als het nu al zo is dat hoogopgeleide mensen met een goed inkomen, die in een goede buurt wonen, relatief lagere verzekeringspremies betalen dan mensen met lagere inkomens en minder opleiding. Omdat dat soort factoren samenhangen met een hoger risico voor de verzekeraar. Dat betekent dat mensen die op allerlei terreinen al aan het kortste eind trekken ook nog eens relatief hogere premies betalen. Dat soort effecten wordt door datagestuurd verzekeren waarschijnlijk versterkt.” Data combineren kan bovendien snel omslaan in discriminatie, aldus de hoogleraar.

Volgens Verbond is de spreiding van klanten onder verzekeraars al jaren stabiel. “Klanten die onverzekerbaar dreigen te worden, zullen we informeren over manieren om hun risico’s te verlagen. Daarnaast is Nederland nu een van de eerste landen met eigen ethische regels over dit onderwerp.”

Bron: FD