Het ministerie van Financiën heeft in juni de Wijziging Besluit bekostiging financieel toezicht 2019 geconsulteerd. Die bevat een herverdeling van de toerekening van de toezichtkosten aan de diverse onder AFM-toezicht staande groepen. De AFM heeft aanvullende middelen nodig vanwege uitbreiding van het toezicht door het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. “Dit vertrek kan ertoe leiden dat een groot deel van de handel in financiële instrumenten zich naar Nederland verplaatst”, aldus het ministerie. Die extra kosten hebben  betrekking op enkele specifieke toezichtcategorieën, maar gebleken is dat de kosten meevallen. Daarom wordt de procentuele verdeling aangepast zodat de kostenverdeling in overeenstemming is met de toezichtinspanningen. Het geldt vooral de categorie Financiële infrastructuur. De kosten voor die categorie worden in 2021 verlaagd omdat er dan sprake is van een besparing. Het aandeel gaat daar van 8,7% naar 3,7%.

Toedeling kosten toezicht marktmisbruik

Er is ook gekeken naar de verdeling van de structurele kosten die verband houden met de nieuwe toetreders vanaf 2021. “Bij de verdeling van de middelen voor 2019 en 2020 zijn de kosten volledig toegerekend aan drie categorieën. Een deel van het toezicht en de benodigde structurele middelen ziet echter op marktmisbruik dat voor alle toezichtcategorieën van belang is. Zowel de verlaging van de kosten die verband houden met de nieuwe toetreders als de andere toedeling van de marktmisbruikkosten maken een wijziging van de verdeling van de toezichtkosten vanaf 2021 noodzakelijk.”

‘Iedereen heeft baat bij schone markt’

De marktmisbruikkosten worden herverdeeld over alle categorieën. “De kosten voor marktmisbruik werden voorheen, vóór brexit, over meerdere toezichtcategorieën verdeeld. Bij de wijziging van de verdeling in verband met de Brexit zijn de extra kosten voor marktmisbruik volledig toebedeeld aan de toezichtcategorie financiële infrastructuur. De gedachte hierbij was dat marktmisbruik op platformen plaatsvindt, dus toebedeling logischerwijs aan deze categorie moet plaatsvinden. Iedere onder toezicht staande instelling heeft echter baat bij een schone en eerlijke markt. Daarom worden de structureel benodigde middelen voor de uitbreiding van het marktmisbruiktoezicht in verband met brexit over alle categorieën verdeeld. Daarmee ontstaat weer de situatie zoals dat was vóór brexit, namelijk verdeling van de marktmisbruikkosten over meerdere toezichtcategorieën.” De categorie adviseurs en bemiddelaars krijgt nu een hoger percentage van de kosten toebedeeld: 14,2% tegenover 13,4% nu.

Waarom nu al herzien?

Adfiz wijst erop dat met de Wet bekostiging financieel toezicht 2019 als uitgangspunt voor de AFM-toerekening is genomen dat de verdeling naar categorie ondertoezichtgestelden elke 5 jaar wordt herzien. “In dit voorstel worden de percentages echter al één jaar na de 5-jaarlijkse herziening opnieuw aangepast en herverdeeld. De motivatie voor deze tussentijdse aanpassing roept vragen op ten aanzien van de wijze waarop de uitgangspunten voor het toerekeningssysteem worden toegepast.”

Lasten verschuiven zonder onderbouwing

Kritisch is de intermediairvereniging ook over het verlagen van de kosten voor de categorie financiële infrastructuur. “Per saldo wordt geconcludeerd dat tussentijds een verlaging van het percentage in de toezichtbijdrage voor deze ene categorie noodzakelijk is. Bij aanpassing van de percentages voor één categorie verschuift de AFM de lasten naar de andere categorieën. Een nadere onderbouwing van de aard van de substantiële mutaties die hier tot tussentijdse aanpassing leidt, is van belang voor alle onder toezichtgestelden. Niet alleen voor het draagvlak voor deze tussentijdse verhoging maar ook om duidelijkheid te krijgen over de criteria voor toepassing van de uitzonderingsregeling op de 5-jaarlijkse verdeling.”

Nieuw argument

Adfiz vraagt zich af waarom nu wordt afgeweken van het uitgangspunt dat toezichtskosten terechtkomen waar toezicht plaatsvindt en niet bij wie van het betere imago profiteert. “Aanleiding voor verdeling van de kosten van deze ene categorie over de andere categorieën is dat “iedere onder toezicht staande instelling baat heeft bij een schone en eerlijke markt.“ Dit is een nieuw argument. Als eenzelfde argumentatie eerder ook was toegepast op verzekeringsdistributie zou dat zeker ook toen tot herverdeling hebben geleid van de kosten voor het toezicht op adviseurs en bemiddelaars over meerdere categorieën. Waarom was dit eerder geen argument in de toerekening en nu wel?”

ICT-opbrengsten opeens wel toegerekend

Adfiz wil ook weten hoe wordt bepaald of een categorie meer of minder profiteert van een beter imago bij platformen om deze wijziging in de toerekening te onderbouwen en eerlijk toe te passen. Toepassing van het imago-argument haalt de grond onder de toerekening naar categorie weg, vindt de organisatie. De toerekening van ICT-investeringen kan ook rekenen op een kritische noot: de AFM heeft altijd aangegeven dat deze niet waren toe te rekenen. Daarom zijn de investeringen in ICT volgens de oude verdeling gelijkelijk over iedereen verdeeld. Blijkens de toelichting zijn de ICT-opbrengsten wel toe te rekenen aan een categorie en is wijziging daarin de reden om de percentages nu aan te passen. Wat is de reden dat investeringen niet en opbrengsten wel zijn toe te rekenen? En is het te verantwoorden dat iedereen de kosten draagt, maar van de opbrengst slechts specifieke categorieën profiteren?”

Verhoging niet legitiem

OvFD heeft soortgelijke kanttekeningen bij de nieuwe toerekeningspercentages: “De toezichtkosten voor de toezichtcategorie die logischerwijs de toezichtkosten voor marktmisbruik zou moeten betalen wordt feitelijk voor meer dan de helft verlaagd en voor andere toezichtcategorieën verhoogd zonder goede legitimatie of toelichting.” Dat de verdeling verandert omdat iedereen baat heeft bij een schone en eerlijke markt, vindt de OvFD “erg abstract, niet meetbaar en onterecht”. “Wij vinden het niet legitiem om op basis van zo’n algemeen argument de toezichtkosten voor de adviseurs/bemiddelaars te verhogen.”