Esther Waal

Als één reclameslogan de tand des tijds wel heeft doorstaan, is het wel deze: 'Een beetje van jezelf en een beetje van Maggi'. Een slogan die tegenwoordig voor van alles en nog wat van toepassing is. Elektrische fietsen, automatische grasmaaiers, maaltijdboxen, Funda, Pixlr en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar het 'beetje van Maggi' lijkt afwezig te zijn in de financieel adviesbranche. Daar is het óf doe-het-zelven óf alles uitbesteden. Dat verbaast me.

Het leek zo'n goed idee van de Europese overheid, dat hele MiFID II. Banken en vermogensbeheerders zouden voortaan moeten voldoen aan nóg strengere regels om te zorgen dat het vermogen van hun klanten niet wordt verkwanseld. Het was een flinke klus, maar het is gelukt. MiFID II is ingevoerd en banken en vermogensbeheerders doen hun stinkende best om het vermogen van hun klanten te beheren conform de nieuwe regelgeving. Dat lijkt positief, maar ís dat het ook?

Een kleine twee jaar geleden introduceerde de Nederlandse Vereniging van Banken de Risicometer Beleggen die aangeeft hoe volatiel een modelportefeuille mag zijn op een schaal van 1 tot 7. De meter zou ervoor moeten zorgen dat modelportefeuilles van vermogensbeheerders beter vergelijkbaar zijn. En zou financieel adviseurs dus helpen om samen met hun klanten een gedegen keuze te maken voor een bepaalde bank of vermogensbeheerder. Amper twee jaar later mogen we concluderen dat het nobele streven jammerlijk is mislukt.

Ze draaien weer op volle toeren, de marketingmachines van banken en verzekeraars om consumenten te verleiden tot beleggen. Sparen levert immers niets meer op, toch? Beleggen is het credo. En ja, dat daaraan ook beleggen risico's kleven, daar duiken de marketeers niet voor weg. Dat mag wettelijk ook niet. En dus wordt het risico op waardedaling benoemd in elke reclame. Maar sommige banken gaan hierbij wel heel ver: U kunt uw inleg verliezen, zo stellen zij. En dat is opmerkelijk, zelfs misleidend.

Het is een uitstervende vorm van financiële dienstverlening: beleggingsadvies. In ieder geval voor de zogenaamd 'kleine' man, de gezinnen die minder dan € 75.000 kunnen of willen beleggen. Het wordt te duur, ook al zeggen banken dat niet met zoveel woorden. Hoe erg is deze ontwikkeling?

De betutteling is voorbij, de burger is zelf verantwoordelijk voor zijn toekomstige financiële situatie. Niet dat die burger daar iets mee doet overigens. Het financieel bewustzijn is laag en maar weinigen verdiepen zich in aanvullende pensioenmogelijkheden. Ook beleggen staat laag op de agenda. Zo'n 77% van de Nederlanders belegt niet. Door angst, wantrouwen en kennisgebrek. Is er nog iets aan te doen?

De aanhouder wint, zo blijkt na recente uitspraken van Kifid en rechter over juistheid van de informatievoorziening van beleggingsverzekeringen of over de rechtmatigheid van hun kosten en voorwaarden. Verzekeraars hebben al vele gevoelige nederlagen geleden en volgens claimorganisaties blijft het daar niet bij. Winst voor de consument, zo stellen zij. Maar de aandacht voor alle negatieve aspecten van de beleggingsverzekeringen van weleer, stelt ook het beleggen an sich in een kwaad daglicht. En dat is minder positief.

Er zit iets kroms in de recente oproep van de AFM aan huiseigenaren om met hun financieel adviseurs te praten over hun aflossingsvrije hypotheek, terwijl aan de andere kant online execution-only hypotheekadviseurs geen strobreed in de weg wordt gelegd om juist die financieel adviseur buitenspel te zetten. Hetzelfde gebeurt in de beleggingswereld. Online vermogensbeheeroplossingen mogen als paddenstoelen uit de grond schieten, terwijl anderzijds steeds meer wetgeving erop gericht is om zoveel mogelijk een klant te kennen voor vermogensbeheer kan starten. Hoe valt dit te rijmen?

Wie wil beleggen en kiest voor vermogensbeheer, loopt bij de ene aanbieder meer beleggingsrisico dan bij de andere. Je persoonlijke situatie wordt namelijk door elke financiële aanbieder anders geïnterpreteerd. Best gek dat consumenten en adviseurs daar zo weinig invloed op hebben. Zou dat niet anders moeten?

Hoe lager de kosten van beleggingen, hoe beter het toekomstig rendement. Het is een gegeven dat door talloze onderzoeken is bevestigd. Een credo bovendien dat niet alleen geldt voor beleggingen, maar ook voor de dienstverlening daaromheen. Zijn financieel adviseurs zich hiervan bewust? Wat betekent dit voor hun eigen verdiensten?