De informatie die wordt aangeboden voorafgaand aan het pensioen moet duidelijk en evenwichtig zijn. Het is de AFM er vooral om te doen dat deelnemers het belang en de gevolgen van hun keuze snappen. Dat gebeurt bij de 22 onderzochte pensioenfondsen met een DC-regeling nog onvoldoende.
Onvoldoende zorgvuldig
De AFM bekeek ook bij vijf verzekeraars hoe hun variabele uitkeringsproducten zijn ontwikkeld. Drie verzekeraars hebben dat product al op de markt, twee verzekeraars hebben het klaarliggen voor introductie. Volgens de toezichthouder is de totstandkoming onvoldoende zorgvuldig uitgevoerd en zijn de verzekeraars daarop aangesproken. De aanbieders hebben beterschap beloofd en zijn al begonnen met het doorvoeren van verbeteringen.
Eerste jaar
De toezichthouder heeft meer kritiekpunten. Verzekeraars kunnen nog niet met zekerheid zeggen dat de variabele pensioenuitkeringen alleen gekozen worden door mensen die de risico’s kunnen en willen dragen. Er was geen afgebakende doelgroep voor de variabele producten, de onderzochte verzekeraars richtten zich op iedereen met een vrijkomend pensioenkapitaal.
Het lijkt er volgens de AFM bovendien op dat deelnemers worden met een extra hoge uitkering in het eerste jaar. Dat heeft te maken met de wijze waarop het verwachte rendement over de uitkeringsfase wordt uitgesmeerd. Het geeft echter geen goed beeld wat het product gaat doen in de jaren die verder in de toekomst liggen.
Wij zijn nog steeds overtuigd van keuzevrijheid, maar niet als het op deze manier wordt ingevoerd”
Execution only
Uit het onderzoek blijkt dat van de mensen die kozen voor een variabel pensioen, 38 procent dat deed op basis van execution only. De AFM verwacht dat als de wet geëvalueerd wordt, ook specifiek naar deze groep gekeken wordt of zij de juiste keuze gemaakt hebben en wat dat voor gevolgen heeft voor de distributiemodellen.
Nieuw pensioenstelsel
"We zijn nog steeds overtuigd van het belang van keuzevrijheid", zegt AFM-bestuursvoorzitter Merel van Vroonhoven. "Maar niet als het op deze manier wordt ingevoerd." Volgens haar moeten de resultaten van het onderzoek voorkomen dat er ontwerpfouten meegroeien met de populariteit van variabele pensioenen. “Deze inzichten zijn ook belangrijk voor de discussie over een nieuw pensioenstelsel. Keuzevrijheid staat daarin terecht centraal, maar we weten ook dat dit zonder goede begeleiding niet zomaar goed gaat. De sector heeft hierin een verantwoordelijkheid te nemen.”
Toezichtsmandaat
Door de verschuiving van risico van werkgever naar werknemer, en de toename van de keuzevrijheid wordt ook het gedragstoezicht van de AFM belangrijker. Voor verzekeraars en ppi’s gelden al strenge productontwikkelingseisen, maar de Pensioenwet kent die eisen niet. De AFM heeft daarom aan minister Koolmees gevraagd om het toezichtsmandaat op pensioenfondsen uit te breiden.
