Uit de jongste NVM-cijfers blijkt dat de situatie op de koopwoningmarkt steeds nijpender wordt. Met name starters zijn hier de dupe van. Cijfers van de hypotheekaanvragen bij de Hypotheekshop over het eerste kwartaal van dit jaar bevestigen dit beeld: het aantal aanvragers in de leeftijd tot 30 jaar is in een jaar tijd met 7% afgenomen, terwijl het totaal aantal aanvragen met 10% is toegenomen. Tegelijk ziet de Hypotheekshop een verschuiving van startersaanvragen naar de randen van Nederland.

Bijkomende kosten

De Hypotheekshop (onderdeel van CMIS Group) bevroeg haar adviseurs welke belemmeringen starters op een schaal van 0 tot 100 het meest parten spelen. Op 1, met een gemiddelde score van 88 staat het bekende beperkte aanbod, dat zwaarder wordt gevoeld in de Randstad (92) dan daarbuiten (84) maar ook buiten de grote steden als voornaamste belemmering wordt gezien. In de top tien staan verder bekende redenen als het met eigen geld moeten betalen van de bijkomende kosten en de toenemende concurrentie van beleggers, expats en doorstromers.

Hoge huurlasten

Verrassender noemt  De Hypotheekshop de hoge positie (2) van de beperktere mogelijkheden die alleenstaanden ervaren en de onmogelijkheid om vanuit hogere huurlasten over te stappen naar een koopwoning met lagere hypotheeklasten. Geldverstrekkers houden doorgaans geen rekening met wat iemand aan huur kon betalen bij de bepaling van iemands leencapaciteit.

Werkelijke inkomen

Ook de leencapaciteit op inkomen wordt veelvuldig genoemd: deze is de afgelopen jaren voor de lagere en middeninkomens achtergebleven. Verder valt door de wijze waarop het
toetsinkomen wordt vastgesteld, het gemiddelde inkomen over de laatste drie kalenderjaren, voor mensen met tijdelijke contracten zonder intentie tot vast dienstverband of uitzendkrachten, regelmatig lager uit dan het huidige werkelijke inkomen.

Binnen en buiten de Randstad

Een aantal redenen komt vaker voor in de Randstad dan daar buiten. Zo is de concurrentie van andere groepen kopers er groter en is het betaalbare huizenaanbod krapper. Tegelijk stellen gemeenten in de Randstad minder (toereikende) startersleningen beschikbaar. Buiten de Randstad hebben alleenstaanden minder opties dan in de Randstad, wellicht door een kleiner aanbod van appartementen.

Verloren generatie

Volgens De Hypotheekshop leert het lijstje met ondervonden belemmeringen dat er snel maatregelen nodig zijn voor starters "Het is schrijnend om te constateren dat de starters als enige groep nauwelijks hebben kunnen profiteren van  aanpassingen in de hypotheekregels, behoudens de verhoging van de eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling (2018: €100.800), terwijl er wel meer mogelijkheden zijn gekomen voor  doorstromers, beleggers, zelfstandigen en senioren. (...). Om te voorkomen dat er inderdaad sprake is van een verloren generatie zijn maatregelen dringend noodzakelijk."

Huur-naar-koop-norm

Die oplossingen zijn volgens de franchiseketen deels al beschikbaar en verwijst daarbij naar de arbeidsmarktscan voor flexwerkers of de huur-naar-koop norm van het Nibud. "Het wordt hoog tijd dat geldverstrekkers deze oplossingen opnemen in hun acceptatiebeleid. Verder is het goed dat de politiek momenteel onderzoekt of bijstelling nodig is van de huidige toetslast bij studieschulden, maar is het spijtig dat onlangs de motie is verworpen waarin werd opgeroepen om de volledige aflosverplichting voor starters te versoepelen." De Hypotheekshop pleit al een jaar voor een versoepeling van die verplichting.