Het oordeel van het college is niet juridisch bindend, maar wordt vaak wel gevolgd als het uiteindelijk tot een rechtszaak komt. Premie-onderscheid op basis van geslacht is sinds 2012 al verboden bij verzekeringen die door individuen worden afgesloten; het college heeft aan de Europese anti-discriminatierichtlijn nu een nieuwe uitleg gegeven die de reikwijdte van het discriminatieverbod verder oprekt.
Alleen vrouwen in dienst
De zaak is aan het rollen gebracht door Dagmar Geerlings. Ze runt het bedrijf Dagger Coffee, dat onder meer barista-trainingen verzorgt in een eigen koffiezaak. Ze had op dat moment alleen vrouwen in dienst en wilde voor hen een paar jaar geleden een verzuimverzekering afsluiten.
Bij Centraal Beheer ging ze de premie online berekenen. Die kwam toen uit op 657,71 euro per maand voor zeven vrouwen. Voor de grap keek ze ook even wat zo’n polis voor mannen zou kosten. Het verschil was aanzienlijk: zeven mannen zou haar maandelijks 475,42 euro kosten. Ze vroeg om opheldering: dat lijkt toch op discriminatie? Maar Achmea hield het erbij dat vrouwen nu eenmaal meer verzuimkosten met zich meebrengen en dat dat een risicofactor is die meegerekend mag worden in de premie.
Geerlings vond dat raar en stapte via het meldpunt discriminatie in 2023 naar het College voor de Rechten van de Mens. Het verschil in premie bij Achmea bleek uiteindelijk ongeveer 33 procent: voor een volledig vrouwelijk werknemersbestand 921 euro en voor uitsluitend mannen 692 euro, schrijft ze op LinkedIn en staat in het uiteindelijke oordeel van het college.
EU-hof gaf geen antwoord
Het college vond de kwestie dusdanig ingewikkeld dat het vragen stelde aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Maar die zijn niet beantwoord omdat het college vorig jaar 'niet ontvankelijk' werd verklaard. Het college heeft daarom nu zelf een oordeel geveld.
Op zichzelf is de Europese regelgeving vrij duidelijk: een aanbieder van goederen en diensten mag niet op grond van geslacht discrimineren. Het college moest alleen de vraag beantwoorden of een verzuimverzekering voor werkgevers ook onder de definitie van 'dienst' valt.
Regels gelden niet rondom arbeid en beroep
In richtlijn 2004/113/EG, die de gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij het aanbieden van goederen en diensten regelt, is vastgelegd dat die richtlijn niet van toepassing is op aangelegenheden in verband met arbeid en beroep. De gelijke behandeling geldt wel voor verzekeringen en pensioenen die berusten op een "particuliere, vrijwillige en los van de arbeidsbetrekking staande grondslag."
Auto- en risicopremies zijn al sekseneutraal
Door die bepaling is in 2012 al een eind gemaakt aan premieverschillen tussen mannen en vrouwen bij auto- en overlijdensrisicoverzekeringen. Verzekeraars hanteerden jarenlang zogeheten ‘vrouwentreden’ bij de autoverzekeringen, simpelweg omdat vrouwen minder schade rijden.
Vanwege de hogere levensverwachting konden vrouwen eerder rekenen op lagere premies voor overlijdensrisicopolissen, maar ook daaraan kwam in 2012 een einde. Toen gingen ze gemiddeld zo’n tien procent meer betalen, terwijl mannen juist tien procent goedkoper uit waren dan voorheen.
Verzuimpolis is vrijwillige keuze werkgever
In het recente oordeel stelt het college nu vast dat de verzuimverzekering óók los staat van de arbeidsbetrekking: de werkgever kan er op vrijwillige basis voor kiezen om zich al dan niet te laten verzekeren. “De werknemer merkt hier niets van, omdat het recht op loondoorbetaling bij ziekte blijft bestaan, ongeacht of de werkgever een verzuimverzekering sluit. Daarmee valt de verzuimverzekering van verweerder naar het oordeel van het college onder de werkingssfeer van richtlijn 2004/113/EG.”
Het gebruik van geslacht als factor bij de berekening van premies en uitkeringen is volgens het college wel toegestaan om verzekeraars in staat te stellen om de financiële houdbaarheid van hun producten in algemene zin te garanderen en de hoogte van de gevraagde premies en te verstrekken uitkeringen daarop af te stemmen.
"De term ‘individuele personen’ uit artikel 5, eerste lid, van richtlijn 2004/113/EG duidt er naar het oordeel van het college echter op dat die premies en uitkeringen niet per verzekeringnemer gedifferentieerd mogen worden op basis van de sekse van de verzekerde personen, ongeacht of de verzekering rechtstreeks (individueel) door hen is afgesloten of door een werkgever."
Daarom is het verbod op discriminatie op grond van geslacht ook van toepassing op de verzuimverzekering. Achmea discrimineert door aparte premies te hanteren voor mannen en vrouwen, is de conclusie.
Voer voor maatschappelijke discussie
Geerlings, die inmiddels overigens ook (weer) mannen in dienst heeft, is blij met de uitspraak en beraadt zich nog op vervolgstappen. "Het lijkt me een goed idee met meerdere ondernemers hierin de krachten te bundelen", schrijft ze op LinkedIn.
Ze vindt het ook een goede opening om het gesprek te gaan voeren over hoe het komt dat vrouwen vaker verzuimen. "Is dit misschien een vertekend beeld omdat vrouwen de meeste lasten dragen in gezinsplanning? Of is er nog steeds een te grote last voor vrouwen die vaak meer zorgtaken op zich nemen? Ik hoop dat hier de maatschappelijke discussie weer door wordt aangewakkerd."
De hamvraag blijft natuurlijk wél of Geerlings al dan niet een verzuimverzekering heeft gesloten. Dat blijkt het geval, geeft ze desgevraagd aan, maar wel bij een andere verzekeraar. "Die rekent overigens ook aparte premies voor vrouwen."
'Vraagt om reflectie'
Achmea heeft inmiddels ook op de uitspraak gereageerd. "Bij individuele verzekeringen en bijvoorbeeld pensioenverzekeringen geldt vanuit de wet een sekseneutraal tarief. Voor collectieve verzuimverzekeringen is dat anders. In Nederland is het bij collectieve verzuimverzekeringen voor bedrijven gebruikelijk de premie te berekenen op basis van de daadwerkelijke risico's van verzuim, ook bij Achmea. De uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens vraagt daarom om een individuele en gezamenlijke reflectie. Daar gaan we mee aan de slag."
Het concern benadrukt inclusiviteit en gelijke behandeling hoog in het vaandel te hebben. "Tegelijkertijd is bij collectieve verzuimverzekeringen in Nederland nu gangbaar dat bedrijven een premie wordt geboden, die recht doet aan de risico’s die ze lopen."
Achmea vindt nadrukkelijk dat het geen persoon betreft die zich verzekert, maar een bedrijf. "Deze bedrijven betalen een premie die is gebaseerd op de risico's van verzuim van hun medewerkers. De Nederlandse wet geeft ruimte om op basis van risicofactoren de premie van een collectieve verzuimverzekering te bepalen. Zo zijn bijvoorbeeld het type bedrijf en de leeftijd van medewerkers risicofactoren. Geslacht is dat ook."
