Voor 80% van de Nederlanders zijn bij de start van hun baan andere arbeidsvoorwaarden belangrijker dan pensioen. Maar wie de 55 is gepasseerd, heeft daar soms andere gedachten over: een op de vijf werknemers heeft dan achteraf spijt van gemaakte keuzes. Circa drie op de tien 55-plussers vinden dat ze zich beter eerder hadden kunnen verdiepen in de eigen pensioensituatie. Dat concludeert platform Wijzer in Geldzaken uit een onderzoek onder ruim duizend werkende Nederlanders.

Geen pensioenkeuzes maken op stressmomenten

De meest voor de hand liggende momenten om informatie te verzamelen over je pensioen is zijn overlijden van een partner (43%), scheiden/uit elkaar gaan (36%) of arbeidsongeschiktheid. Maar voor pensioenexpert en hoogleraar pensioencommunicatie Marike Knoef zijn dat juist helemaal geen goede momenten: "Dit zijn doorgaans stressvolle momenten, waardoor je minder ruimte en rust in je hoofd kan ervaren voor verstandige financiële beslissingen. Bovendien is het eigenlijk wat laat. Je kunt alleen nog maar reageren op de ontstane situatie en niet meer anticiperen op wat in de toekomst mogelijk zal komen. Het is daarom beter om je in je pensioen te verdiepen op de momenten dat je er nog invloed op hebt."

Dat gebeurt echter nauwelijks. Rond samenwonen en trouwen wint maar 20% van de Nederlanders informatie in over de pensioensituatie. Bij het wisselen van baan wordt er nog minder naar de oudedagsvoorziening gekeken: 13% doet dat. En 60% heeft geen aandacht voor de pensioenregeling bij de start van een baan. "Schokkend", vindt Knoef. "Maar ik kan me voorstellen dat mensen het ingewikkeld vinden om pensioenregelingen met elkaar te vergelijken. Het zou dus goed zijn als ze hierbij meer hulp krijgen."

Indexatie en waardeoverdracht niet bekend

Wijzer in geldzaken wil die hulp bieden in de vorm van de online tool 'Later goed geregeld' op Pensioen3daagse.nl. Die moet in enkele minuten meer inzicht bieden in de hoogte van het opgebouwde pensioen en tips geven die aansluiten op de eigen situatie, zoals bij een nieuwe baan, samenwonen/trouwen of een nieuwe woning.

De helft van de werkenden geeft overigens aan niet te weten of hun pensioen geïndexeerd of verlaagd wordt. "Ik vraag me af of mensen die werken zich realiseren dat indexatie ook over hen gaat." Waardeoverdracht bij overstap naar een andere werkgever is tot slot ook geen bekend fenomeen: 60% van de mensen die daartoe in de gelegenheid waren, deed het niet. De helft vond het te moeilijk, de andere helft wist niet dat het kon.

Brand New Day: helft bang om pensioenloos te worden

Brand New Day ziet in een ander onderzoek dat de werkenden van nu door de inflatie wel wat meer met pensioen bezig zijn - of liever gezegd: het mogelijke ontbreken ervan. Zo is 56% van de mensen in loondienst bang dat voor hen geen pensioen meer is weggelegd "omdat het geld op is of minder waard is geworden". Tegelijk noemen vier op de tien zichzelf 'volledig zelf verantwoordelijk' voor hun pensioenopbouw. Toch spaart maar 25% actief bij voor hun eigen pensioen.

Brand New Day vindt de uitkomsten zorgelijk: "Want het nieuwe pensioenstelsel biedt wel degelijk goede vooruitzichten." Bij jongeren tot 35 jaar zijn de zorgen het grootst.

Negatieve informatie

Directeur Joost Tieland denkt dat de negatieve berichtgeving in de media een grote rol speelt. "Niet kunnen indexeren, kortingen en ook de recente berichtgeving omtrent de politieke discussie over het pensioenakkoord draagt niet positief bij. En dit terwijl het pensioenakkoord wel echt een stap in de goede richting is. Voor mensen die onzeker zijn, is er altijd de mogelijkheid om een extra pensioenpotje op te bouwen."

Dat dat niet zo vaak gebeurt, ligt aan het gebrek aan informatie: "Exact de helft van de Nederlanders weet niet hoeveel geld ze nodig heeft als ze met pensioen gaat, terwijl de andere helft dit wel ongeveer of precies weet. Ook uit andere vragen naar de mate van kennis en informatie komt een redelijk schokkend beeld naar voren. Zo meldt een kwart van de werknemers dat ze niets snapt van pensioen en niet weet hoeveel geld ze straks krijgen en of dat wel voldoende zal zijn."

Beleggen in derde pijler nog in de minderheid

Wie zelf geld opzij zet voor later, kiest nog altijd vaak voor sparen: driekwart heeft geld op een spaarrekening gezet. Een op de drie doet aan beleggingen. Derdepijlerproducten zijn door ruim een op de drie gesloten. Van deze groep kiest een derde voor beleggingen.

Redenen om individueel pensioen op te bouwen, zijn dat de helft niet genoeg denkt te hebben. Daarnaast geeft 37% aan geld opzij te zetten om eerder te kunnen stoppen met werken. Ook opmerkelijk: "Bijna een derde van de Nederlanders vertrouwt verzekeraars en pensioenfondsen niet en belegt of spaart daarom zelf." Bijna de helft van de Nederlanders geeft aan meer controle te willen over investeringen die met hun pensioengeld worden gedaan.