In het Limburgse dorp Meijel wordt in het voorjaar van 2016 de plaatselijke Dorpstraat gereconstrueerd. Maar nog voor de officiële opening van de vernieuwde straat gaat het mis: een vrouw raakt met het voorwiel van haar fiets de opstaande rand van de trottoirband tussen het wegdek en het trottoir. Ze valt en loopt gecompliceerde breuken op in haar rechterbovenarm en -schouder. De schade loopt in de jaren erna op tot meer dan € 35.000.
Meerdere valpartijen
De vrouw stelt de gemeente Peel en Maas, waar Meijel toe behoort, aansprakelijk voor het ongeval; de gemeente schakelt aansprakelijkheidsverzekeraar Achmea in. Die wijst de schade af: de weginrichting voldeed aan de daaraan in de gegeven omstandigheden te stellen eisen, zo is het argument. De vrouw is niet de enige die te maken heeft gehad met de stoeprand: in 2018 worden in de gemeenteraad vragen gesteld over de verkeersveiligheid in de Dorpstraat. Sinds de herinrichting blijken zeker tien mensen al gevallen te zijn, van wie enkelen letsel hebben opgelopen. "De reden die vaak genoemd wordt is dat de stoeprand op het oog makkelijk over te steken lijkt met de fiets, maar in werkelijkheid nèt te hoog ligt om veilig de stoep op te kunnen fietsen waardoor niet zelden een fietsenwiel in de goot vast blijkt zitten."
Rand afgeschuind
Maar het college van B&W ziet geen fouten: "Uit nadere inspectie is gebleken dat de stoeprand voldoet aan de eisen die daar aan gesteld mogen worden. De ruwheid van de band is goed, het hoogteverschil is nergens te hoog. Desalniettemin gaan we, op korte termijn, de mogelijkheid onderzoeken of we door middel zandstralen of boucharderen (opruwen) nog iets aan het hoogteverschil kunnen doen en de ruwheid minimaal in stand kunnen houden." Dat leidt ertoe dat in 2019 de facetrand van de trottoirband verder is afgeschuind. Daarna zijn geen ongevallen meer gemeld.
Wegbeheerder moet bedacht zijn op gedrag fietsers
De rechter moet een oordeel vellen over de aansprakelijkheid van de gemeente als wegbeheerder. "Vaststaat dat het wegdek, de goot, de trottoirband en het trottoir een opstal is in de zin van artikel 6:174 BW en dat de gemeente ten aanzien daarvan kan worden aangemerkt als wegbeheerder." Om aansprakelijkheid te kunnen vaststellen, is nodig dat de weg qua aanleg, inrichting of onderhoud niet voldoet aan de eisen die daaraan onder de gegeven omstandigheden mogen worden gesteld, aldus de rechtbank. "Naar het oordeel van de rechtbank is niet gesteld of gebleken dat ten tijde van het ongeval een wettelijk voorschrift of dwingend voorgeschreven norm bestond voor het gebruik van een bepaald type trottoirband met facetrand die is verwerkt in een openbare weg." Wel is bekend dat de Dorpstraat als winkelstraat een veelgebruikte weg is, die toegankelijk is voor fietsers, bromfietsers en auto’s in beide richtingen. "De wegbeheerder dient er in een dergelijke straat op bedacht te zijn dat fietsers vlak langs de stoeprand fietsen om ander verkeer te laten passeren, dan wel (los van de vraag of dat is toegestaan) de stoep op willen fietsen om de fiets aldaar te stallen en de in de Dorpstraat gelegen winkels te bezoeken of om op het trottoir af te stappen om van daaruit veilig te kunnen oversteken. Regelmatig zal zich in de Dorpstraat dan ook de situatie voordoen dat fietsers willen – of moeten – uitwijken naar of in de richting van het trottoir."
Rand moet zichtbaar zijn
De trottoirband had een relatief kleine opstaande rand van drie centimeter en vervolgens een facetrand. "Door de relatief kleine opstaande rand kan het lijken dat de overgang vanaf het wegdek/goot gelijkmatig oploopt naar het trottoir en dus geen sprake is van een verticaal opstaande rand." Er moet rekening mee worden gehouden dat fietsers niet bedacht waren op de rand en ten val konden komen, aldus de rechter. "De wegbeheerder moet rekening houden met de mogelijkheid dat fietsers minder voorzichtigheid in acht nemen bij het fietsen langs een geheel schuinoplopende trottoirband dan wanneer sprake is van een opstaande rand. De wegbeheerder dient er dan ook zorg voor te dragen dat, indien op een dergelijke plaats gebruik gemaakt wordt van een opstaande rand, deze voor weggebruikers duidelijk zichtbaar is."
En dat was niet het geval, ondanks dat de verschillende wegonderdelen door onder meer de afwijkende kleur van de trottoirband kunnen worden onderscheiden. "Dat brengt op zich nog niet met zich dat daardoor zichtbaar is dat de verticaal opstaande rand van de trottoirband waarneembaar is. Ook maakt de omstandigheid dat een trottoirband in het algemeen vaak hoger ligt dan het wegdek, nog niet dat fietsers ook bedacht moeten zijn op een verticaal opstaande rand bij een trottoirband met een facetrand." De rechtbank weegt ook de andere ongevallen in de straat mee in het oordeel.
Waarschuwing nagelaten
De slotsom is dat de stoeprand niet voldeed aan de te stellen eisen. "Naar het oordeel van de rechtbank was het eenvoudig en ook niet bezwaarlijk voor de gemeente om extra veiligheidsmaatregelen te treffen, door te waarschuwen voor de opstaande rand. Dit had zij bijvoorbeeld kunnen doen door het plaatsen van borden met een tekst die wijst op de opstaande rand, dan wel door de opstaande rand een contrasterende kleur te geven. De gemeente heeft dit nagelaten, maar heeft in plaats daarvan uiteindelijk in 2019 het gebrek aan de opstal weggenomen door de facetrand in zijn geheel af te schuinen." De gemeente is aansprakelijk voor de schade.
Achmea werpt nog tegen dat de vrouw niet oplette en bovendien de stoep op wilde fietsen, wat niet toegestaan is. Maar dat is niet voldoende komen vast te staan, mede omdat er geen getuigen zijn die het ongeval hebben zien gebeuren.
