Dat schrijven ministers Wopke Hoekstra (Financiën) en Stientje van Veldhoven (Milieu en Wonen) aan de Tweede Kamer. De twee bewindslieden lieten een onderzoek uitvoeren naar verschillen op de hypotheekmarkt in Nederland, België en Duitsland.
Aanleiding voor de studie waren vragen van PVV-Kamerlid Tony van Dijck bijna twee jaar geleden. Hij verbaasde zich erover dat de rentes in omringende landen lager zijn. Hij concludeerde daaruit dat Nederlandse banken ‘bakken met geld’ verdienen. Van Dijck vroeg om een onderzoek naar rentes, en naar afsluiten, vervroegd aflossen en oversluiten in de drie landen.
Relatief hoge LTV en veel aflossingsvrij
Gemiddeld is de hypotheekrente in Nederland hoger dan in België en Duitsland. Belangrijke verklaringen daarvoor zijn volgens Hoekstra en Van Veldhoven de relatief hoge loan-to-value (LTV) in Nederland en het aantal aflossingsvrije hypotheken. In Nederland sluit ongeveer twee derde van de starters een hypotheek af met een LTV van 90 procent of meer. Onder doorstromers is dat de helft. In de buurlanden is het aandeel hypotheken met een LTV van meer dan 80 procent minimaal.
Ook het aandeel aflossingsvrije hypotheken in België en Duitsland is zeer beperkt. In Nederland bestond de totale hypotheekschuld eind 2018 voor 55 procent uit aflossingsvrije hypotheken. De hogere risico’s van deze hypotheekvorm zijn reden voor banken om een risico-opslag te rekenen. Datzelfde geldt voor een hogere LTV.
Kortere looptijd in België en Duitsland
Daarnaast noemen Hoekstra en Van Veldhoven het aannemelijk dat de hogere rentes in Nederland deels komen door verschillen in hypotheekvoorwaarden. Nederlandse consumenten kiezen vaker voor een langere looptijd. In Nederland is 30 jaar gangbaar. In Duitsland geldt 25 jaar als doorsnee en de Belgen kennen een gemiddelde looptijd van 20 tot 25 jaar. Die kortere looptijd is mogelijk omdat huiseigenaren hun woning financieren met een lagere LTV.
De renteverschillen tussen Nederland en de ooster- en zuiderburen ontstonden in 2009. Tot die tijd lagen de hypotheekrentes in de drie landen op een vergelijkbaar niveau. Dat komt volgens de bewindslieden mogelijk doordat risico’s sinds de financiële crisis beter beprijsd worden.
Flexibel vergoedingsvrij aflossen
Uit het onderzoek blijkt verder dat er grote verschillen bestaan tussen de hypotheekmarkten waar het gaat om voorwaarden voor afsluiten, vervroegd aflossen en oversluiten. Nederlandse hypotheken kenmerken zich volgens de ministers door een relatief hoge mate van flexibiliteit. “Zo kan bijvoorbeeld in Nederland doorgaans jaarlijks 10 procent vergoedingsvrij worden afgelost, wat in België en Duitsland niet gebruikelijk is.” Ook bieden banken in de buurlanden geen rentemiddeling aan.
