Intermediairs vrezen de consolidatie onder intermediairs én verzekeraars. Uit de AM Verzekeringsmonitor 2021 blijkt dat de grootste bedreiging voor intermediairs de consolidatie van verzekeraars is. Om de vraag te beantwoorden of de angst terecht is, moet naar drie zaken worden gekeken: ontwikkeling van de marktaandelen van de verzekeraars, ontwikkeling van het aantal actieve verzekeringsmaatschappijen én het gedrag van de consument. Daarnaast wordt gekeken naar de TOF-data van Ipsos op het gebied van particuliere schadeverzekeringen.

Wanneer een markt zeer sterk geconsolideerd is, spreekt men van een oligopolie of nog extremer van een monopolie. Daar beweegt de verzekeringsmarkt zeker niet naartoe. Gelet op de concentratie van de marktaandelen is juist het omgekeerde zichtbaar: een verdere versnippering van de markt waar zeer veel aanbieders actief zijn en waar de marktleider een aandeel heeft van slechts 11 procent.

Had de top 5 verzekeraars in de particuliere schademarkt in 2002 net iets meer dan 50 procent gezamenlijk, in 2020 ligt dit percentage op 39. In de leven- en de zorgverzekeringsmarkt zien we overigens stabielere gegevens: daar is het gezamenlijke aandeel van de top 5 iets groter, maar veranderde nauwelijks over de afgelopen 18 jaar; zorg ging van 68 naar 66 procent en leven zat zowel in 2002 als in 2020 op 55 procent voor de top 5.

Vanuit de gegevens van DNB zien we wel een consolidatie: het aantal verzekeringsmaatschappijen die zich op de Nederlandse markt richten daalt. Dat is een trend die al aan het eind van de jaren ‘90 is ingezet, toen de Nederlandse markt nog zo’n 740 verschillende maatschappijen kende. Evenwel is het afnametempo van het aantal de laatste 4 jaar redelijk kalm te noemen, namelijk van 137 naar 116. Nieuwkomers zijn er nauwelijks; zeer sporadisch komt er een nieuwe speler, zoals Lemonade bij.  Hier is dus wel sprake van een consolidatie.

De procentueel sterkere daling van leven- en zorgverzekeraars is onder meer te verklaren doordat consolidatie vaker optreedt in markten die niet meer groeien en/of lage(re) marges kennen. Nog los van de effecten van de woekerpolissen, provisietransparantie en de lage rente, die zeker ook aan de daling van het aantal aanbieders bijdragen.

De opkomst van de online distributiekanalen heeft ervoor gezorgd dat de consumenten, die online hun verzekeringen regelen, hun verzekeringen bij verschillende verzekeraars onderbrengen.  Onder deze groep (online huishoudens) is een grotere versnippering zichtbaar dan bij offline huishoudens, die al hun verzekeringen nog offline hebben gesloten. Qua omvang bestaat deze groep nog steeds uit ongeveer de helft van het totale aantal huishoudens in Nederland (53 procent).

We zien dus vooral een versnippering bij de online-huishoudens, waar 37 procent van de verzekeringen bij 3 of meer verzekeraars is ondergebracht. Toch kunnen we daarnaast ook concluderen dat de onlinehuishoudens ‘volwassen’ worden bij het afsluiten van verzekeringen; daar waar dat vroeger voor veel mensen nieuw was en ook maar een beperkt aantal producten online kon worden afgesloten, is dit een prehistorisch beeld. Online- en offlinegedrag zijn steeds meer vergelijkbaar.

Anderzijds zien we, gelet op de ontwikkeling over de afgelopen jaren, juist een trend die wijst op consolidatie en concentratie. In 2020 hebben onlinehuishoudens hun verzekeringen gemiddeld bij 2,4 verzekeraars ondergebracht (offline bij gemiddeld 1,8); in 2006 was dat respectievelijk bij 2,3 en 2,1 verzekeraars.

Een andere ontwikkeling die zorgt voor een wat diffuus beeld is de afname van de populariteit van pakketverzekeringen. De stijging is al enkele jaren geleden gestopt, maar de laatste meting liet voor het eerst een daling van de penetratie zien. Dat heeft zeker te maken met de toename van het aantal online huishoudens, het gebruik van vergelijkingssites en daardoor meer transparantie in de markt, zeker voor de minder complexe producten.

Uit de AM Verzekeringsmonitor 2021 blijkt dat intermediairs zich zorgen maken dat er slechts enkele verzekeraars overblijven die meer macht krijgen, dat er veel gestandaardiseerd wordt in het aanbod en dat bepaalde risico’s onverzekerbaar worden.

Kijken we naar het grotere plaatje, dan kiezen consumenten na veelal een online oriëntatie per verzekering eerst voor een kanaal (waar/hoe ga ik mijn verzekeringsbehoefte invullen?) en vervolgens voor een verzekeraar (welke verzekeraar heeft het best passende aanbod?).

Voor intermediairs is het zaak om te zorgen dat ze een breed aanbod houden en dus met een flink aantal verzekeraars samenwerken. Nu zien we, ook weer vanuit de AM Verzekeringsmonitor, dat er maar 2 verzekeraars zijn waar meer dan de helft van de intermediairs mee samenwerkt (Nationale-Nederlanden 82 procent en ASR 77). Dat betekent dus ook dat er veel verzekeraars zijn die niet bij het intermediair op het schap liggen. Die zijn daardoor niet altijd in staat om het voor de consument best passende aanbod te verzorgen.

Vergroten van het aantal samenwerkingen met verzekeraars is dan een hele logische stap om de eigen zorgen over consolidatie weg te nemen. Plus dat het voor de consumenten leidt tot een breder en beter passend aanbod en een grotere kans op een tevreden klant.