De AFM schrijft: “Vanaf 2019 zijn wij bezig met een onderzoek naar de structuur, cultuur, werking en ontwikkeling van het volmachtkanaal als distributiekanaal van particuliere schadeverzekeringen. Het doel was het vormen van een actueel beeld van het volmachtkanaal. Dit uitgebreide meervoudige onderzoek is in 2020 voortgezet.”

Een onderdeel van dat onderzoek richtte zich op de inrichting en uitvoering van het proces van productontwikkeling, PARP. De AFM: “Een deel van de gevolmachtigde agenten is namelijk ook productontwikkelaar en moet dus ook een goed ingericht en goed functionerende PARP hebben”.

Op basis van data uit de jaarlijkse marktmonitor heeft de toezichthouder zich op zes niet nader genoemde partijen gericht, waarbij ze een verdiepend onderzoek hebben gedaan.

De AFM: “Hierbij lag de nadruk op de auto- en inboedelverzekeringen. Uit onderzoek bleek dat vijf van de zes kantoren de PARP-normen onvoldoende hebben nageleefd. Dat betekende bijvoorbeeld dat onvoldoende was onderzocht of de productinformatie begrijpelijk was en dat onvoldoende was nagedacht over de geschikte doelgroep voor de producten. We hebben daarop een aantal waarschuwingsbrieven verstuurd, evenals een normoverdragende en norminformerende brief.”

De toezichthouder schrijft dat partijen die in overtreding waren een verbeterplan hebben voorgelegd en hun review- of ontwikkeltraject opnieuw uitgevoerd hebben. De AFM: “Omdat de producten in kwestie niet complex zijn en de Insurance Distribution Directive (IDD) ten tijde van het uitvoeren van de reviews nog betrekkelijk nieuw was, vonden wij een aanwijzing of boete niet passend”.

Een ander belangrijk punt van aandacht waren de verzilverhypotheken. In 2020 is bij een aantal aanbieders van verzilverhypotheken ook onderzoek gedaan naar de productontwikkeling. Met een verzilverhypotheek kan iemand de overwaarde op zijn huis gebruiken door deze te lenen bij een hypotheekverstrekker. Een verzilverhypotheek wordt bijvoorbeeld gebruikt als pensioenaanvulling.

De AFM: “De kenmerken van verzilverhypotheken en de mogelijke kwetsbaarheid van de doorgaans oudere doelgroep, maken het complexe en impactvolle producten. Er kleven ook risico’s aan, zoals de kans op een restschuld of de noodzaak om gedwongen te moeten verhuizen. Juist daarom is het van belang dat aanbieders deze producten extra zorgvuldig ontwikkelen”.

De AFM kwam tot de conclusie dat de “productontwikkeling voor verzilverhypotheken door de onderzochte aanbieders onvoldoende zorgvuldig is uitgevoerd”.

Op basis van dit onderzoek heeft de AFM drie voornemens tot een aanwijzing, één waarschuwingsbrief en twee norm overdragende brieven verstuurd. De AFM: “Aan de hand van de uitkomsten hebben de onderzochte marktpartijen direct verbeteringen doorgevoerd in hun productontwikkeling en informatieverstrekking. Hierdoor sluiten producten beter aan bij de situatie van de consumenten.”

Een ander aandachtspunt zijn de aflossingsvrije hypotheken. Nadat de vier grootbanken in 2019 al gestart zijn met de aanpak van de risico’s bij aflossingsvrije hypotheken, heeft de AFM begin 2020 alle hypotheekaanbieders over de toezichtaanpak rond aflossingsvrije hypotheken geïnformeerd. De focus voor 2020 lag volgens de AFM op het benaderen van klanten die een hoog risico lopen om aan het eind van de looptijd niet te kunnen oversluiten, aflossen of een betaalbaarheidsprobleem hebben. Voor veel van deze klanten loopt de hypotheek af rond 2035, waardoor er nu nog tijd is om maatregelen te nemen, vindt de toezichthouder.

De AFM: “In totaal hebben de aanbieders conform onze aanpak inmiddels ruim 580.000 klanten benaderd. Ongeveer 30% van deze klanten heeft een betaalbaarheidstoets laten uitvoeren. Circa 500.000 klanten hebben aanpassingen verricht aan hun hypotheek. Komend jaar vervolgen de hypotheekaanbieders deze aanpak, waarbij ze zich dan zullen richten op de klanten met een midden risico en de inrichting van doorlopend beheer.”

Tot slot: wat heeft de AFM vorig jaar aan boetes uitgedeeld? In totaal zijn er 13 boetes opgelegd, tegenover 15 in 2019. Het totaal opgelegde bedrag aan boetes in 2020 (€ 2,2 miljoen) blijft als geheel achter bij het bedrag in 2019 (€ 8,2 miljoen) en 2018 (€ 3,2 miljoen).

Het totaal aantal informele maatregelen bedraagt 862 (2019: 616). De informele maatregelen bestaan uit normoverdragende- en waarschuwingsgesprekken/brieven. Daarbij is er een verschuiving van waarschuwingsgesprekken/ brieven naar normoverdragend, die ook al deels zichtbaar was in 2019, meldt de AFM.

De AFM schrijft: “De stijgende trend van het aantal informele maatregelen heeft te maken met zowel de corona-crisis als een proactieve aanpak waarbij we het zoveel mogelijk in maatregelen zoeken die overtredingen kunnen voorkomen.“