Hoge Raad: Assurantieportefeuille is niet verpandbaar

Het langverwachte arrest van de Hoge Raad over de verpandbaarheid van een assurantieportefeuille is er. De hoogste rechter oordeelt dat een portefeuille niet vatbaar is voor overdracht of verpanding. Voor de zaak waarover het arrest gaat, betekent het dat ING geen aanspraak kan maken op de portefeuille van een failliet kantoor waaraan de bank een krediet verstrekte.

De Hoge Raad volgt met dit arrest het advies van de Advocaat-Generaal. Die beoordeelde afgelopen zomer de assurantieportefeuille al als niet verpandbaar.

Volgens de Hoge Raad bestaat een assurantieportefeuille uit een samenstel van overeenkomsten en goodwill. Die verzameling wordt in het economisch verkeer weliswaar als eenheid gezien, maar dat betekent niet dat een portefeuille een individuele zaak of een individueel vermogensrecht is.

Alleen individuele zaken kunnen als goed aangemerkt worden

Dat is belangrijk omdat de wet volgens de Hoge Raad alleen ruimte laat om individuele zaken of vermogensrechten als goed aan te merken en daarmee voorwerp te maken van een goederenrechtelijk recht of een goederenrechtelijke rechtshandeling. “Omdat een assurantieportefeuille als zodanig niet een goed is in de zin van art. 3:1 BW, is hij niet vatbaar voor overdracht of verpanding”, aldus het arrest.

Dat wordt niet anders doordat afzonderlijke onderdelen van een assurantieportefeuille, zoals vorderingsrechten, wel goederen zijn, stelt de Hoge Raad. Ook het feit dat de portefeuille als geheel in het economisch verkeer een vermogenswaarde vertegenwoordigt, maakt de uitspraak niet anders.

Overdracht volgens Wft

In de Wft is opgenomen dat een verzekeraar in principe moet meewerken aan een verzoek van een bemiddelaar tot overdracht van zijn portefeuille. Deze bepaling richt zich volgens de Hoge Raad echter niet op overdracht in goederenrechtelijke zin, maar op het overdragen van de positie van de assurantietussenpersoon in het samenstel van overeenkomsten en goodwill.

ING zag kredietovereenkomst als pandakte

De uitspraak van de Hoge Raad gaat over een cassatieberoep dat is aangespannen door ING. Die bank verstrekte een krediet aan een kantoor dat later failliet ging. ING rekende erop dat de kredietovereenkomst ook gold als pandakte. De rechtbank Gelderland oordeelde anderhalf jaar geleden al dat dat helemaal niet mogelijk is. Op een assurantieportefeuille kan geen pandrecht worden gevestigd.

Dat wordt nu dus bevestigd door de Hoge Raad. Volgens ING heeft dit tot gevolg dat de financierbaarheid van het werk van assurantietussenpersonen onder druk komt te staan. De bank betoogde dat een assurantieportefeuille in de bancaire praktijk ook regelmatig als onderpand dient voor financiering. ING vindt dat het recht de economische werkelijkheid moet volgen. "Dit betoog kan ING Bank niet baten, nu verpandbaarheid van een samenstel van overeenkomsten en goodwill niet past in het wettelijke stelsel van het goederenrecht", aldus de Hoge Raad.