"Jullie hebben zitten slapen", laat AFM-directeur Theo Kockelkoren de van woede allengs warmer wordende zaal vol tussenpersonen al direct weten. "Het grootste deel van het intermediair en de verzekeraars hebben maar beperkte vorderingen gemaakt op het gebied van de opleidingseisen. De meeste tussenpersonen zijn er gewoon niet klaar voor", zo verwijst hij naar de resultaten van de steekproef die de toezichthouder in de zomermaanden heeft gehouden.
Die knuppel komt hard aan in het hoenderhok: "Wij hebben nog steeds geen duidelijkheid over de opleidingseisen. U moet dus ook niet bij ons neerleggen dat we te veel afwachten", reageert een tussenpersoon, ondersteund door applaus. Hij voegt daaraan toe nog steeds geen antwoord te hebben gehad op zijn brief aan 'doctorandus Van Leeuwen'.
Kockelkoren blijft echter bij zijn standpunt dat het intermediair wel degelijk voldoende op de hoogte kan zijn van wat van hem verwacht wordt als de WFD eenmaal van kracht is. "U moet niet vergeten dat de consument bang is geworden. Op veel gebieden wordt de verantwoordelijkheid door de wetgever steeds meer bij de consument gelegd. Hij wil daarom zeker weten dat hij een bemiddelaar in financiële producten kan vertrouwen." "Toch zijn er nog steeds verzekeraars die zaken doen met kantoren die niet Gidi-proof zijn", voegt een toehoorder daaraan toe. "En ze weten precies wie dat zijn."
Stellingen
De Rotterdamse assurantieclub VPV had voor de door ruim tweehonderd branchegenoten bezochte bijeenkomst vier stellingen bedacht, waar een panel op moest reageren. Daarvoor waren naast Kockelkoren 0ok D&O-directeur Jurjen Oosterbaan, NN-directielid Willem van Es en NBVA-voorzitter Rob Groenemeijer uitgenodigd. De laatste twee zijn tevens lid van het bestuur van de Stichting Financiële Dienstverlening (STFD).
Over de stellingen was de stemming in de zaal duidelijk: driekwart vindt dat de WFD voor een sterke vermindering van het aantal intermediairs zal zorgen, maar een even groot deel vindt dat het gros van het intermediair de opleidingseisen naast zich neerlegt. Voorts vindt 70% dat de AFM en de STFD de kosten en organisatie van de WFD hebben onderschat en een kleine meerderheid vindt dat de beoogde transparantie niet in het voordeel van de consument zal werken.
Het aantal intermediairs is al enkele jaren aan het teruglopen, zegt Kockelkoren. "De WFD is daarin één van de factoren, maar geen sterke. De omstandigheden op de levenmarkt zijn verslechterd. De aanbieders hebben daar misschien wel de meeste last van gehad en zijn strenger geworden in het aanstellen van tussenpersonen."
Ook deze opmerking roept een verontwaardigde reactie op van een aanwezige: "U moet het niet macro, maar micro zien. Ik voel mij gepakt. Eenmanszaken krijgen nu de rekening gepresenteerd." Volgens Kockelkoren is er echter veel energie gestoken in de berekening van de lasten van de WFD. "Onze conclusie is dat het bestaansrecht van de papa- en mamakantoren niet in het geding is. Naast kosten geeft de WFD ook kansen om de markt gezonder te maken."
Systeemhuispakketten
NBVA-voorman Rob Groenemeijer wijst erop dat er meer aan de hand is dan alleen nieuwe regelgeving: "Zo zijn er allerlei nieuwe ontwikkelingen op het gebied van webtechnologie en u werkt nog met systeemhuispakketten! Maar ik geloof niet in een concentratietendens. Er zijn zesduizend goed georganiseerde kantoren en dat blijven er vier- tot zesduizend."
Groenemeijer vindt het onzin om een klant minimaal drie opties te geven bij een advies. "Consumenten zijn financiële analfabeten. Die moet je niet confronteren met drie keuzes waar hij de ballen verstand van heeft."
Kockelkoren brengt in herinnering dat de opleidingseisen niet uit de AFM-koker zijn gekomen: "In het begin was de optie echt open dat iedereen met een SER-inschrijving een WFD-vergunning zou krijgen. De branche en de politiek vonden het echter nodig dat adviseurs eerst door een hoepeltje moeten springen."
Toezichtloze producten
Oosterbaan wil voor oudere tussenpersonen een sterk verlicht regime, waarbij de kosten per jaar minder dan _ 100 bedragen. "Deze mensen hebben onze branche opgebouwd, maar worden nu gedwongen versneld afscheid te nemen."
De branche volgt de opleidingseisen juist strikt op, denkt Oosterbaan. "En daar zit nu juist het probleem. De formalisering van opleidingen leidt tot geestelijke armoede. Opleidingsorganisaties kunnen zich nauwelijks veroorloven meer te doen dan de wettelijke eis. Meer doen betekent meer lesuren en dus een hoger cursusgeld. Zo worden de minimale opleidingseisen ook de maximale eisen."
De kosten moeten voor de consument transparant gemaakt worden, vindt Oosterbaan. "Anders zal de behoefte aan meer toezicht niet te stillen zijn." Oosterbaan vindt 't het overdenken waard om producten mét en producten zonder toezicht te gaan aanbieden. "Hebben wij zo veel vertrouwen in marktwerking dat wij de consument die keuze durven te geven? Durven wij de consument zo volwassen aan te spreken?"
De transparantie in de WFD valt wel mee, vindt Oosterbaan: "Zo komt er geen voorlichting aan de consument. Die moet zelf maar uitzoeken wat een gebonden of ongebonden bemiddelaar is. En de vermenging van publiek- en privaatrecht staat transparantie in de weg: de verzekeraar heeft meldplicht, maar gewoon zaken blijven doen met een bemiddelaar van wie hij weet dat deze fout is. De bemiddelaar moet een vergunning hebben, maar wanneer iemand zonder de juiste vergunning mij de verkeerde hypotheek adviseert, blijft de transactie in stand. De transparantie is goed bedoeld, maar ik betwijfel wat het effect is."
Jurjen Oosterbaan (v.l.n.r.) kregen fel tegengas van de VPV-leden.