Zij deed dat op uitnodiging van de Vereniging van Bestuurskunde. Het thema van de lezing was 'toezicht in tijden van digitalisering en disruptie’. De lezing staat sinds gisteren online op de site van de AFM.
Van Vroonhoven ligt er wakker van
Van Vroonhoven schetste de aanwezigen een sector die radicaal verandert. “We zien nieuwe toetreders en nieuwe verdienmodellen. Zo moeten banken tegenwoordig concurreren met de Facebooks of Alibaba’s en kijkt men naar het organisatiemodel van Spotify om zichzelf opnieuw uit te vinden. En alsof dat nog niet genoeg is, marcheren robots onze biotoop binnen: ze jongleren met data en algoritmes. Daarnaast zijn ze ook nog zelflerend. Nu heeft vooruitgang zeker voordelen, maar ik lig er ook wel eens wakker van. Complexe functies als vermogensbeheerder, pensioenadviseur of hypotheekadviseur worden steeds verder geautomatiseerd. Maar hoe houd je toezicht op deze robots en op algoritmes?”
AFM moet ook veranderen
Dat kan alleen als de toezichthouder zelf ook verandert, zei de voorzitter.“We moeten de geavanceerde contentmanagement-systemen van financiële aanbieders leren doorgronden, menselijk gedrag begrijpen. Toezicht houden met de beste data-analisten, ICT specialisten, gedragspsychologen en neuro marketeers, in plaats van alleen excellente juristen en economen.” Maar, transformeren gaat nooit zonder slag of stoot, zei Van Vroonhoven die daarbij een drietal dilemma’s schetste.
Brexit
De eerste: de gevolgen van politieke instabiliteit op grensoverschrijdende samenwerkingen. “In de Europese samenwerkingskabel kan een kink komen als in het huidige politieke klimaat landen terugtrekkende bewegingen gaan maken. Piketpaaltjes gaan slaan bij de eigen grens. Brexit beschouw ik wat dat betreft echt als een dieptepunt. Die kant moeten we niet op. Zulke ontwikkelingen staan de doorgroei naar één Europees model voor financieel toezicht in de weg.”
Regels en innovatie
De tweede: regels versus innovatie. “Meer dan ooit moet de AFM goed kunnen uitleggen waarom beslissingen wel of niet zijn genomen en wordt verwacht dat we er scherp bovenop zitten. Dat is ook onze taak als toezichthouder. Maar aan de andere kant; meer regels en meer toezicht is geen panacee voor alles. Het moet niet leiden tot het weg delegeren van verantwoordelijkheid naar de toezichthouder en de schijn wekken dat we in een wereld leven waar geen risico’s meer bestaan en de toezichthouder voorkomt dat er nog iets mis kan gaan. Daarnaast moeten, en willen we, ook de ruimte bieden aan innovatie. Alleen door te vernieuwen, kunnen bedrijven blijven voorzien in de behoeften van consumenten. Het is onze uitdaging om altijd de juiste balans te vinden tussen regels en ruimte voor innovatie.”
Verbinding en verklaring
Het derde dilemma volgens Merel van Vroonhoven: verbinding versus verkleving. “Verbinden met stakeholders, zoals consumenten en financiële instellingen, is noodzakelijk voor het behouden en verwerven van onze legitimiteit. Ook is het belangrijk om constant de verbinding te blijven zoeken met de politiek. "
Maar, zei ze, er is ook een keerzijde: verbinding mag niet leiden tot het verkleving en aantasting van de autonomie. “We zijn en blijven een onafhankelijk toezichthouder. In onze positie, onze koers en onze oordeelsvorming. Daar ligt juist onze kracht. Consulteren en in dialoog zijn? Uitstekend en terecht. Bittere noodzaak zelfs in deze complexe snel veranderende wereld. Maar meebewegen op de korte termijn golven en belangen vanuit de politiek of vanuit andere richtingen. Nee! Dat is niet wenselijk. We moeten altijd de focus houden op het realiseren van eerlijke en transparante financiële markten. Nu, straks en later. Het blijft altijd een uitdaging om het perfecte evenwicht te vinden tussen verbinding en autonomie. Want hoe zoek je de gewenste verbinding maar zorg je toch voor een gezonde afstand? De AFM doet dat in ieder geval door zich continu bewust te zijn van spanningsvelden door feedback te organiseren.”
