Je naam, je adres, je telefoon- en je BSN-nummer: allemaal persoonsgegevens. Of, in Jip-en-Janneke-taal: gegevens die direct of indirect tot jou als persoon zijn te herleiden. Maar het energielabel is dat dus óók, constateren ook verschillende redacteuren van AM, die vaststellen dat ze met behulp van hun DigiD hun energielabel in kunnen zien.

Voer voor discussie

Maar is dat logisch? Vasco Hoving, partner en in finance gespecialiseerd advocaat bij Rutgers & Posch, ziet dat veel mensen het in ieder geval niet verwachten. “Niet direct althans. Er is op Europees en nationaal niveau ook wel de nodige discussie over gevoerd.”

Immers: iedereen kan online inzien wat voor energielabel je huis heeft. En het label hangt aan je woning, die ook weer van eigenaar kan veranderen. Maar goed, uiteindelijk geldt dat het energielabel, via de woning, naar de woningeigenaar kan leiden.

Ergo: wil je als hypotheekverstrekker het energielabel verwerken, dan heb je te voldoen aan de AVG. En heb je onder meer een rechtmatigheidsgrond nodig om die gegevens te mogen verwerken. Door bijvoorbeeld toestemming te vragen.

Klimaatlabel in aantocht

Zeker voor bestaande bouw is dat bijna niet te doen. En met het klimaatlabel in aantocht al helemaal een crime.

Niet alleen doordat hier nog veel meer gegevens voor nodig zijn, zoals ook technische en bouwkundige data. Maar ook omdat hypotheekverstrekkers niet beschikken over veel van deze gegevens. En hiervoor dus bij derde partijen aan moeten kloppen. “Dubbel glas, wat voor type kozijnen erin zitten, wat de staat van de fundering is: het worden zo’n 120 datavelden die hypotheekverstrekkers in moeten gaan vullen als het klimaatlabel er komt”, omschrijft Hoving.

En ook voor die gegevens van derde partijen is een rechtmatigheidsgrondslag voor de verwerking van die gegevens nodig, benadrukt hij onder meer in een bijdrage in Bedrijfsjuridische Berichten.

Verenigbaarheid en stranded assets

Bijkomende uitdaging: hypotheekverstrekkers moeten kunnen bewijzen dat het doel waarvoor zij die woninggegevens willen verwerken verenigbaar is met het uitgangspunt waarmee die eerdergenoemde derde partijen deze gegevens verzamelden. Lastig.

Ook aangezien een klimaatlabel hoogstwaarschijnlijk een nóg grotere invloed heeft op de waarde van iemands woning dan het energielabel. Overstromingsrisico’s, paalrot, verzakkingen, verdroging: een klimaatlabel is veel breder én impactvoller dan alleen de Co2-afdruk.

Hoving: “Er zullen mensen moeite mee hebben dat hypotheekverstrekkers dergelijke gegevens gaan verzamelen, omdat ze vrezen dat hun woning minder waard wordt, of zelfs onverkoopbaar blijkt. Stranded assets noemen we dat.” Al met al conflicteren de belangen aan allerlei kanten.

Transitie dreigt stil te vallen

Maar goed, met het oog op een duurzame economie is de woningmarkttransitie net zo complex als noodzakelijk: 35 miljoen woningen in Europa moeten tot 2030 verduurzaamd worden, stelde de Europese Commissie ten doel.

Daarbinnen spelen hypotheekleningen dus een cruciale rol, zeker in Nederland. Groene leningen die hypotheekverstrekkers alleen mogen verstrekken wanneer zij kunnen aantonen dat er echt sprake is van verduurzaming en niet van greenwashing: de groene spelregels die luisteren naar de naam ‘EU Taxonomie’.

Maar goed, de Europese Unie en Nederlandse overheid kunnen dit de financiële sector wel opleggen, maar dan moeten verstrekkers wel eenvoudig bij die benodigde gegevens kunnen, schetst Hoving de kaders.

“Voor een van onze klanten zijn we daarom de bijhorende Europese richtlijn gaan doornemen om te bekijken: staan er bewoordingen in die ervoor zorgen dat verstrekkers die data daadwerkelijk op kunnen vragen en verwerken? Want als het niet kan, dan is je missie om te verduurzamen eigenlijk een wassen neus, doordat je niet bij de benodigde gegevens kunt.” En dreigt de transitie dus stil te vallen.

Mogelijke oplossing

Wat is er nodig om te voorkomen dat privacywetgeving de verduurzaming van het woningbestand in de wielen rijdt? Daarvoor verwijst Hoving allereerst naar de Energy Performance of Buildings Directive, de Europese richtlijn voor energieprestaties van gebouwen, waarvan de concepttekst voor de vierde al enige tijd is uitgelekt.

Aan Nederland om deze richtlijn uiteindelijk in eigen wetgeving te implementeren. Hoving: “Neem dan in de implementatiewetgeving direct mee dat hypotheekverstrekkers toegang krijgen tot data van bijvoorbeeld het Kadaster en EP-online, zodat zij kunnen bepalen of te verstrekken en verstrekte leningen in lijn zijn met de EU Taxonomie. Dan wordt het beleid van de Europese Unie veel effectiever, zonder dat je de AVG compleet verwerpt.”

Daarover lopen de gesprekken ook inmiddels, samen met partijen zoals de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond. Partijen die recent nog reageerden op een consultatie waarmee de overheid verkent met welke wettelijke of alternatieve maatregelen de financiële sector haar bijdrage aan de klimaattransitie kan vergroten.

‘Overheid kan regie pakken’

In die reacties laten de NVB en het Verbond weten dat de behoefte aan bruikbare duurzaamheidsdata even groot is als het gebrek daaraan. En dat ze vrezen dat extra nationale wetgeving Europese regels doorkruist en daarmee alleen maar contraproductief is.

Terecht, vindt Hoving. “Aan de andere kant heb je als overheid nu de kans om de regie te pakken. Je weet dat als je ervoor zorgt dat hypotheekverstrekkers die woninggegevens mogen verwerken, huizen van bepaalde mensen plots minder waard worden. Ook voor die schrijnende gevallen moet er een plan komen.”

12 april aanstaande publiceert de Europese Commissie naar alle waarschijnlijkheid de richtlijn voor energieprestaties van gebouwen. Waar de Nederlandse overheid op een later moment weer een vervolg aan moet geven.

Lang verhaal kort: Hoving en consorten zijn er voorlopig nog wel druk mee.