Sinds maart 2021 verkeren twee mannen in een vervelende situatie. Ze moeten wonen in een huis dat hun aannemer maar ten dele heeft afgebouwd. Ze krijgen hierover een geschil met de aannemer. Een van de consumenten verzoekt hiertoe om rechtshulp bij de Klaverblad Rechtsbijstand Stichting, de uitvoerder van Klaverblad, waar hij is verzekerd voor rechtsbijstand tot honderdduizend euro euro.

De consumenten benaderen zelf een advocaat, eentje die zich specialiseert in bouwrecht. Ze willen dat Klaverblad hun zaak aan hem overdraagt met een beroep op hun recht op vrije advocaatkeuze. Klaverblad gaat hiermee akkoord. De verzekeraar/uitvoerder ziet namelijk in dat een gerechtelijke procedure noodzakelijk is. Op grond van de polisvoorwaarden mogen de consumenten in dit geval zelf hun advocaat kiezen.

Geschil verplaatst zich naar discussie over fixed fee

Al snel discussiëren Klaverblad en de gewezen advocaat veelvuldig met elkaar over het door de advocaat te besteden aantal uren. Want Klaverblad wil een vast tarief hanteren. “Klaverblad Rechtsbijstand Stichting besteedt haar zaken uit op basis van fixed fee. Hierbij kijkt Klaverblad Rechtsbijstand Stichting naar de redelijkheid en ervaringen in soortgelijke zaken. Ervaring leert dat voor deze zaak een fixed fee ad EUR 3.500 euro, exclusief de btw, redelijk is.” De advocaat wijst dit voorstel af. Een vast tarief is niet van toepassing, hij is geen netwerkadvocaat van Klaverblad. Hij stuurt een inschatting van de te verwachten werkzaamheden mee, samen met zijn uurtarief.

Haalbaarheid procedure van klanten ter discussie

Intussen ontstaat ook discussie over of Klaverblad wel of niet de opdracht tot rechtsbijstand aan de advocaat had verstrekt. Want hij moet daarbij wel voldoen aan bepaalde voorwaarden. Maar de advocaat wil niet geheel meewerken aan het plan van aanpak dat Klaverblad van hem verlangt. Zo wil Klaverblad dat de advocaat vermeldt hoe hij tijdens de procedure een mogelijk verweer van de aannemer gaat weerleggen. Want de aannemer zou kunnen aanvoeren dat de consumenten in verzuim waren met hun betalingen. De advocaat houdt vast aan de overtuiging dat een kans op succes in de procedure zeker haalbaar is. Maar toch vindt Klaverblad dat de advocaat niet voldoet aan zijn verplichtingen. Klaverblad laat weten dat er (nog) geen opdracht is verstrekt.

Consumenten vangen bot in kort geding

Wanneer de consumenten hierover een kort geding aanspannen, bijgestaan door de advocaat, wijst de rechtbank Noord-Holland hun vorderingen op 13 april 2022 af. De rechter oordeelt dat er geen opdracht tot stand was gekomen nu Klaverblad en de advocaat geen overeenstemming hadden bereikt over de voorwaarden. Maar de rechter oordeelt ook, dat Klaverblad met het vasthouden aan het fixed fee, het recht van de consumenten belemmert op een vrije advocaatkeuze. Gezien het feit dat de polis dekking bood tot een bedrag van 100.000 euro mocht van Klaverblad verlangd worden zich tot het uiterste in te spannen om tot een vergelijk te komen met de advocaat.

Kifid bevoegd, ander oordeel dan rechter

Daarop wenden de consumenten zich tot de geschillencommissie van Kifid. Die acht zich bevoegd om een bindend advies te geven ondanks de eerdere gerechtelijke uitspraak. Ze voeren aan dat Klaverblad sinds november 2021 ten onrechte weigert om uitvoering te geven aan het recht van de klant op vrije advocaatkeuze, onder meer gebaseerd op het standpunt dat de zaak onvoldoende kans van slagen heeft.

Net als de rechter oordeelt ook de commissie dat Klaverblad beter zijn best had kunnen doen om ervoor te zorgen dat de consumenten snel in een afgebouwd huis kunnen wonen. Twijfels aan succes in hun zaak tegen de aannemer had de financiële instelling eerder in de voorbereiding kenbaar kunnen maken. De advocaat heeft herhaaldelijk de haalbaarheid onderbouwd en Klaverblad had hierin mee kunnen gaan, gezien de deskundigheid van de advocaat op het gebied van het bouwrecht.

Belang van onbelemmerde rechtsgang heeft voorrang

De geschillencommissie brengt ook een bindend advies uit over de vergoeding van de advocaatkosten, volgens de verzekeringsvoorwaarden tot een maximum van honderdduizend euro. Hierbij telt wat aan kosten redelijk en nodig is en volgens de commissie is dat vooraf niet mogelijk met een fixed fee; iets wat Klaverblad wel steeds wilde. De redelijke en noodzakelijke kosten kunnen ook achteraf worden vastgesteld en in deze zaak is dat ook bindend.

De geschillencommissie oordeelt dat Klaverblad alsnog de advocaat de opdracht moet geven om tegen de aannemer te procederen namens de consumenten. Ondertussen ziet de geschillencommissie ook wel in dat het een slepende zaak is geworden, terwijl de mannen nog altijd in een slechts deels afgebouwd huis moeten wonen. “Het is dan ook in het belang van de consumenten dat de behandeling van de zaak wordt voortgezet.”