In economenvakblad ESB gingen economen van DNB in op de verschillende effecten die de stijgende Europese beleidsrente heeft op Nederlandse spaar- en hypotheekrentes.
Geen willekeurige rentes om tegenover elkaar te zetten. Waar de hypotheekrente huizenbezitters geld kost, moet spaarrente hen juist rendement opleveren. De kloof hiertussen is de afgelopen maanden flink toegenomen, blijkt uit de betreffende analyse.
Hypotheekrente zelfs fors hoger dan marktrente
Stijgende beleidsrentes vanuit de ECB moeten de inflatie beteugelen. Lees: lenen ontmoedigen en sparen aantrekkelijker maken. Getuige de gestegen hypotheekrentes – de hypotheekrente voor tien jaar vast lag op 11 mei 2023 momenteel gemiddeld rond de 4,45 procent volgens Hypotheekrente.nl – is dat eerste doel inderdaad bereikt. Zeker wanneer je het afzet tegen de markrente: die ligt voor staatsobligaties van tien jaar momenteel op zo’n 2,7 procent. Meer dan 1,5 procent lager dus.
Het tweede aspect, dus geld oppotten op een spaarrekening en daar rente voor ontvángen, blijft echter ver achter. Op 1 mei was de gemiddelde spaarrente bij de grootbanken ING, Rabobank en ABN Amro 0,75 procent. Wel een stijging ten opzichte van de nullijn – of voor sommigen zelfs negatieve spaarrente – van weleer, maar ten opzichte van de hypotheekrente een geringe stijging. Iets waar minister van Financiën Sigrid Kaag inmiddels haar vraagtekens bij zet.
Forse winsten banken
Tegelijkertijd melden grootbanken ING en ABN Amro ronkende cijfers bij het presenteren van de kwartaalcijfers. Bijna een verviervoudiging van de nettowinst voor ING én 1,5 miljard euro richting de aandeelhouders, 77 procent meer winst voor ABN Amro vergeleken met hetzelfde kwartaal vorig jaar. En stuk voor stuk speelden de hogere rentes een belangrijke rol, blijkt uit de teksten die de cijfers begeleiden.
Over het algemeen zie je dat er weinig inzicht in en begrip voor het rentebeleid van banken bestaat. Mensen zien nu de nog steeds lage spaarrente en de hogere hypotheekrente en denken te snel dat het verschil daartussen puur het rendement is wat banken bijschrijven”
In Buitenhof poneerde DNB-president Klaas Knot vorige week zondag al dat het verklaarbaar is dat de spaarrente minder snel stijgt dan de hypotheekrente. Banken hebben de afgelopen jaren immers massaal leningen (lees: hypotheken) met historisch lage langdurig vaststaande rentes verstrekt. Hogere inkomsten genereren ze alleen met nieuwe leningen, terwijl hogere spaarrentes over ál het gestalde spaargeld gaan.
Mening hypotheekadviesbranche
Maatschappelijke onrust lijkt op de loer te liggen. Hoe beziet de hypotheekadviesbranche dit tijdsgewricht? Volgens Uriël Ballast, sinds begin dit jaar marketingdirecteur bij franchiseorganisatie Hypotheek Visie, is het nog niet echt een topic aan de tafel van de adviseur.
Hoe kijkt de hypotheekadviesbranche naar het bankenbeleid?
Ballast: “Het bancaire landschap heeft te maken met een situatie die in de historie – bij mijn weten – nog niet eerder heeft plaatsgevonden. Voor een zeer lange periode zijn zij hypotheekovereenkomsten aangegaan met extreem lage rentes van rond de één procent. Ze zullen nog decennialang te maken hebben met omvangrijke portefeuilles die niet of nauwelijks rendement opleveren. Wat de waardeontwikkeling van de banken remt. Zij die destijds van hun hypotheekadviseur het advies kregen de rente lang vast te zetten of over te sluiten mogen hem of haar in ieder geval dankbaar zijn.”
Maar hoe zit die hypotheekadviseur nú in de wedstrijd?
“Die verkeert op dit moment vooral in onzekerheid, over hoe de rente zich op de langere termijn zal ontwikkelen. De heer Knot gaf in de uitzending van Buitenhof nadrukkelijk aan dat op de korte termijn de rente nog wel verder zal stijgen. Wij zien in onze portefeuilles dat nog maar weinig adviseurs rentevaste periodes van langer dan twintig jaar adviseren. De gemiddelde rentevaste periode ligt op dit moment een stuk lager dan een jaar geleden. Een terugkeer naar rentes rond de één procent lijkt me vanuit historisch perspectief sowieso heel onwaarschijnlijk.”
Horen jullie ook maar enig begrip van klanten over deze unieke positie waarin banken – uiteindelijk de voornaamste hypotheekverstrekkers – zich nu bevinden?
“Bij klanten is het nóg niet echt een onderwerp, hoor ik van onze adviseurs. Maar over het algemeen zie je dat er weinig inzicht in en begrip voor het rentebeleid van banken bestaat. Zoals nu: mensen zien alleen de nog steeds lage spaarrente en ook de hogere hypotheekrente. Te snel denkt men dat het verschil daartussen puur het rendement is wat banken bijschrijven."
"Ik denk dat het goed zou zijn wanneer banken gezamenlijk consumenten beter gaan informeren over op welke wijze rentes voor de verschillende producten tot stand komen. Een collectieve voorlichtingscampagne lijkt me op zijn plaats. Om te voorkomen dat de banken op basis van emoties en een gebrek aan inzicht dingen worden verweten door de samenleving. Zaken die vaak toch iets meer nuance verdienen.”
Het zou goed zijn wanneer banken gezamenlijk consumenten beter gaan informeren over op welke wijze rentes voor de verschillende producten tot stand komen. Een collectieve voorlichtingscampagne lijkt me op zijn plaats”
Is de macht van de banken te groot?
“Dat vind ik een lastige. De situatie in Amerika laat zien dat banken door een run in enkele uren om kunnen vallen. Het feit dat er vrijheid is van dienstverlening binnen onze Europese gemeenschap, in combinatie met het depositogarantiestelsel, betekent dat spaarders relatief veilig aanzienlijke bedragen bij buitenlandse banken kunnen stallen. Zonder dat ze daarbij het risico lopen door een faillissement hun spaargeld kwijt te raken."
"Ook in dat opzicht valt het met de macht van de banken wel mee. Zou je alle banken in de wereld op een hoop gooien, dan vertegenwoordigen deze banken natuurlijk wel een aanzienlijke machtsbasis. Maar of dat ook geldt voor een individuele bank moeten we toch iets genuanceerder bezien dan je vraagstelling suggereert.”
NB: Inmiddels (25-05) hebben grootbanken ING, Rabobank en ABN Amro aangegeven de spaarrente vanaf 1 juni te verhogen tot één procent.
