Dit blijkt uit de Juridische Barometer 2022 van Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR). Terwijl in 2021 nog 128.134 juridische hulpvragen bij SAR werden ingediend, daalde dit in 2022 naar 119.588 (-7 procent) bij een vrijwel gelijkblijvend aantal verzekerden. Consumenten maken weliswaar regelmatig gebruik van juridische zelfhulptools en mediation, maar tegelijkertijd is een verharding zichtbaar in situaties die wel uitmonden in een juridisch conflict.
Verbouwconflicten door te laat aanleveren materiaal; online aankopen vallen vaak tegen
Hoewel het aantal juridische hulpvragen over de gehele linie is gedaald, is in een aantal specifieke categorieën wél sprake van een toename. Terwijl er in 2021 3198 meldingen over verbouwingen waren, is dit in 2022 toegenomen tot 4.494: een stijging van maar liefst 41 procent. Deze geschillen nemen toe, omdat verbouwingen niet aan de verwachtingen voldoen of materialen te laat of helemaal niet worden geleverd. Andere juridische hulpvragen gaan over verborgen gebreken in woningen of over aannemers die de hogere prijzen van materialen doorbelasten. Daarnaast is sprake van een significante stijging van geschillen over consumentenaankopen: van 10.779 meldingen in 2021 naar 12.707 in 2022 (+18 procent). Deze geschillen nemen vooral toe door de forse stijging van het aantal online aankopen. Aankopen blijken vervolgens niet aan de verwachtingen te voldoen of worden door leveringsproblemen veel later of helemaal niet geleverd.
Aankopen blijken vervolgens niet aan de verwachtingen te voldoen of worden door leveringsproblemen veel later of helemaal niet geleverd.”
Coronaruzies en arbeidsgeschillen dalen
Aan het begin van de coronacrisis was bij SAR sprake van een zichtbare stijging van het aantal juridische geschillen. Of het nu ging om een dreigend ontslag door het tekort aan werk door achtereenvolgende lockdowns, het annuleren van reizen of door de oplopende gemoederen tussen buren als gevolg van het thuiswerken. In 2022 namen zulke geschillen snel af. Deze trend is ook zichtbaar in het aantal werkgerelateerde geschillen, dat in 2020 met 34.147 meldingen nog een piek bereikte. In 2022 ging het echter om ‘slechts’ 24.145 meldingen (-29 procent). “Door de overspannen arbeidsmarkt zijn er op dit moment in veel sectoren enorme personeelstekorten ontstaan. Hierdoor kiezen veel werknemers er sneller voor ander werk te zoeken als een geschil dreigt te ontstaan. Werkgevers zijn tegelijkertijd voorzichtiger met het ontslaan van personeel”, licht Ilona Renet, gespecialiseerd jurist arbeidsrecht van SAR, toe. “Als het over ziekte en re-integratie gaat, zien we steeds vaker dat mentale klachten hiervan de oorzaak zijn. Zo speelt een arbeidsconflict of te hoge werkdruk regelmatig mee bij ziekteverzuim.”
Door de overspannen arbeidsmarkt zijn er op dit moment in veel sectoren enorme personeelstekorten ontstaan. Hierdoor kiezen veel werknemers er sneller voor ander werk te zoeken als een geschil dreigt te ontstaan”
Meer geschillen over verduurzaming
Nu klimaatverandering en de energietransitie steeds belangrijker worden, neemt het aantal geschillen hierover ook toe, blijkt uit de data van SAR. In 2022 was al sprake van meer dan een verdubbeling van het aantal juridische hulpvragen over zonnepanelen ten opzichte van 2021 (+107 procent). Ook neemt het aantal geschillen over elektrische auto’s (69 in 2021 in vergelijking met 96 meldingen in 2022) toe, evenals meldingen over luidruchtige airco’s en warmtepompen: in 2019 ging het nog om 465 conflicten en vorig jaar steeg dit tot 886 geschillen (+91 procent).
SAR verwacht dat zulke geschillen in de komende jaren verder toenemen. “Na een jarenlange stijging van het aantal burenruzies - die vooral tijdens corona sterk toenamen - is het aantal burenrechtzaken in 2022 afgenomen. Nu zijn veel Nederlanders bezig zijn met verduurzamen en dat wordt steeds duidelijker zichtbaar in de aard van de conflicten. Deze hebben vaker betrekking op geluidsoverlast van warmtepompen of airco’s. Helaas merken we dat burenrechtzaken, net als arbeidsrechtzaken, steeds vaker leiden tot een onnodige verharding van de verhoudingen tussen burgers. Hierbij ontbreekt vaak verdraagzaamheid naar elkaar en de echte wil om er samen uit te komen. Toch zien we dat mediation juist in 9 op de 10 gevallen uitkomst kan bieden. Zo blijft een goede relatie behouden en kan op constructieve wijze worden gezocht naar oplossingen om duurzaam samen te leven”, besluit Sharon Bremer, jurist burenrecht bij SAR.
