De auteurs van het rapport – Christian Dijkhof (OvFD), Marleen Janssen Groesbeek (Avans Hogeschool) en Georgette Lageman (de Volksbank) – geven concrete aanbevelingen om de woningmarkt voor starters toegankelijker te maken. Dat is nodig, zeggen ze, omdat slechts drie op de tien Nederlanders binnen een paar jaar een woning vinden die passen bij hun wensen en financiële situatie.
Terughoudend beleid
Dat hypotheekvertrekkers terughoudend zijn in het financieringsbeleid vanwege de hoge hypotheekschuld in Nederland, is volgens de auteurs onterecht. Het aantal eigen woningbezitters in Nederland met een hypotheek is met 61 procent verhoudingsgewijs inderdaad hoger dan in andere Europese landen. Ook de totale hypotheekschuld van 804 miljard euro is hoog. De vergelijking gaat volgens het rapport echter mank. "Tegenover de relatief hoge hypotheekschuld staat ook veel pensioenvermogen, waardoor huishoudens de hogere hypotheeklening beter kunnen dragen. Nederland is daarmee zelfs wereldwijd nummer een."
Daarnaast is de hypotheekschuld stabiel en de betalingsmoraal sterk. Mede daardoor verwachten de auteurs niet dat een groot deel van de huizenbezitters onder water komt te staan door een prijsdaling van 20 procent (zoals tussen 2008 en 2013) en bij verkoop met een restschuld achterblijven.
Maximum voor starters
De opstellers wijzen er ook op dat alleen huizen bouwen niet voldoende is. Woningen moeten ook betaalbaar zijn voor starters. De Vereniging Eigen Huis (VEH) vindt het startersmaximum van 355.000 euro dat minister De Jonge voor ogen heeft te hoog. Volgens VEH zou dat 260.000 euro moeten zijn. Tweeverdieners die samen anderhalf keer modaal verdienen (57.000 euro), kunnen namelijk ruim 250.000 euro aan hypotheek krijgen, mits ze geen schulden of andere financiële verplichtingen hebben.
Maatwerk nodig
Omdat niet alle starters hetzelfde zijn, is er volgens de auteurs meer ruimte nodig voor maatwerkfinanciering. Dit zou tevens een vast onderdeel moeten worden van de financiële opleidingen. Daarnaast zouden hypotheekverstrekkers niet alleen naar de leencapaciteit van mensen kunnen kijken, maar ook naar het betaalgedrag. "Dan krijg je een veel persoonlijker inzicht in de bestendigheid van de financiële situatie van mensen. Het kan sommige starters juist meer financiële ruimte bieden, en andere starters juist behoeden voor een onverantwoorde lening."
Landelijke toegankelijkheidsnorm
Om ervoor te zorgen dat meer mensen een woning kunnen vinden die past bij hun wensen en financiële situatie, zou er een landelijke toegankelijkheidsnorm moeten komen, zo valt in het rapport te lezen. Ook bouw- en beleidsplannen moeten bijdragen aan de toegankelijkheid. Een andere aanbeveling is om de bestaande woningvoorraad beter te gebruiken, zodat starters niet jaren op een woning hoeven te wachten.
De auteurs hebben het rapport ‘Maatschappelijk perspectief op een toegankelijke woningmarkt’ aangeboden in Den Haag, voorafgaand aan het commissiedebat Wonen van de Tweede Kamer.
