Rechter schrapt 500K AFM-boete: LTV hoeft bij verlenging niet actueel te zijn

De AFM heeft geen vuist kunnen maken tegen een geldverstrekker die slecht omging met het klantbelang. Bij verlengingsvoorstellen hield de aanbieder structureel geen rekening met een verbeterde LTV. Verlaging van de risico-opslag was pas mogelijk als een klant er actief naar vroeg. De AFM legde een boete op 500.000 euro vanwege overtreding van het verplichte éénsporig rentebeleid. Maar de niet bij naam genoemde verstrekker vocht dat succesvol aan bij de rechtbank in Rotterdam.

Het éénsporig rentebeleid houdt in dat bestaande klanten bij een verlengingsvoorstel dezelfde rente aangeboden moeten krijgen als nieuwe klanten met hetzelfde risicoprofiel. De verplichting daartoe werd ingevoerd om te voorkomen dat klanten aan de voorkant met mooie hypotheekrentes gelokt worden, maar bij verlengingen alsnog de hoofdprijs moeten betalen.

Gelijke monniken?

Omdat de aanbieder een nieuwe klant met een LTV van 80 procent een lagere hypotheekrente zou geven dan een bestaande klant die dezelfde 80 procent door aflossing of waardestijging heeft bereikt, beschouwde de AFM dat als een overtreding. In 25 onderzochte dossiers tussen mei 2015 en december 2017 werd die overtreding 24 keer vastgesteld. Wat de toezichthouder betreft goed voor een boete van 500.000 euro. Het bezwaar werd door de AFM afgewezen, waarna de aanbieder naar de rechter stapte.

Alleen kortingsacties

De rechter volgde de redenatie van de AFM niet. Dat een hypotheekverstrekker bij renteverlengingen verplicht rekening moet houden met de actuele LTV, kun je volgens hen niet afleiden uit de bedoelingen achter het verplichte éénsporig rentebeleid. Dat was puur gericht op kortingsacties.

Verslechtering niet gewenst

Zou je bij verlengingen een volledig nieuw risicoprofiel moeten maken om te kunnen vergelijken met nieuwe klanten, dan houdt dat volgens de rechter ook in dat je kijkt naar andere factoren zoals de LTI. Is een klant tussentijds minder gaan verdienen, dan zou dat ook een verslechtering kunnen betekenen. Of als de woningwaarde daalt – wat bij de invoering van de verplichting aan de orde was – kan dat ook nadelig uitpakken voor het risicoprofiel. Dat heeft de wetgever volgens de rechter niet beoogd.

Het bezwaar op de boete is alsnog gegrond verklaard. Omdat AFM-boetes pas gepubliceerd worden zodra ze definitief zijn, is de naam van de hypotheekverstrekker niet bekend.

Voorwaarden gewijzigd

Volgens de advocaat van de aanbieder zijn de voorwaarden van de geldverstrekker inmiddels gewijzigd, en wordt er nu bij verlengingen wel rekening gehouden met de actuele LTV.