Het gaat om hypotheken die rond 2008 zijn gesloten; in totaal claimt de Stichting Compensatie Zwitserse Frank Leningen (CZFL) zo'n 750 miljoen euro. Achmea-label Staalbankiers zou daarvan de helft moeten betalen; ook klanten van ING Bank en Mees Pierson (ABN Amro) zouden gedupeerd zijn.
Hypotheek verdubbeld in waarde
De klanten hebben vlak voor de financiële crisis van 2008 hypotheken op basis van de Zwitserse frank gesloten. Dat was gunstig, want dat betekende een lage rente. Maar in januari 2015 heeft de Zwitserse centrale bank de koppeling tussen de Zwitserse frank en de euro losgelaten, waardoor de frank bijna is verdubbeld in waarde. En dat is slecht nieuws voor de klanten: "De klanten van Staalbankiers moeten daardoor in euro’s tot tweemaal het oorspronkelijke leenbedrag terugbetalen." Het zou gaan om zo'n 45 klanten, die voor 40 miljoen euro aan hypotheken hebben lopen.
Koersverschil voor rekening bank
Voorzitter van de stichting is advocaat Adriaan de Gier: "Het begint bijna eentonig te worden: alweer een complex financieel product dat door een bank of een verzekeraar aan consumenten is verkocht, waarvan achteraf blijkt dat verkoop vooral in het belang van de aanbieder zelf is geweest. Zo’n lening lijkt overzichtelijke risico’s te kennen, maar dat is niet het hele plaatje. Er kleven grote valutarisico’s aan, waarvoor volgens het Europese Hof van Justitie veel beter gewaarschuwd had moeten worden. De consequentie is dat het CHF-element in het contract niet geldt en dat het koersverschil van de Zwitserse frank voor rekening van de bank is", zo stelt hij.
Miljardenschade in andere landen
Ook in andere landen zou deze problematiek spelen; in Polen wordt de schade geraamd op 22 miljard euro, in Oostenrijk op 9,6 miljard. De stichting noemt de frankenzaak een voorbeeld van onverantwoord commercieel gedrag van banken en verzekeraars uit het verleden. "De banken laten zich erop voorstaan dat ze social responsibility serieus nemen. Dat betekent ook dat verantwoordelijkheid wordt genomen voor onjuiste gedragingen uit eerdere jaren. In dit geval betekent dat het terugnemen van deze schadelijke producten en vergoeden van de schade."
Oordeel EU-hof
Het Europese Hof van Justitie oordeelde vorig jaar nog in een arrest dat geldgevers hun klanten goed moeten informeren over hypotheken waarbij de vreemde valuta de zogeheten rekenmunt is en de euro de betaalmunt: wordt die munt veel meer waard, dan stijgen de te betalen bedragen in euro's even hard mee. De aanbieder moet zich realiseren dat de klant dat onbeperkte valutarisico niet zomaar zou willen nemen als daarover apart zou worden onderhandeld, aldus het hof, dat het niet redelijk acht dat de consument zou moeten bewijzen dat de geldgever zijn informatieplicht niet is nagekomen.
Kans op succes vergroot
Met Achmea, ING en ABN Amro hebben klanten de afgelopen jaren vruchteloos geprobeerd tot een compensatieregeling te komen. "Nieuwe ontwikkelingen in de Europese rechtspraak hebben de kans op succes van een collectieve claim over deze producten echter sterk vergroot." Reden voor gedupeerden om zich aan te sluiten bij de stichting, aldus De Gier. "Bij de actie tegen Achmea/Staalbankiers heeft zich een forse groep klanten van de bank aangesloten, dus daar gaat de dagvaarding er binnenkort uit. Wat betreft ING en ABN Amro/Mees Pierson moet de groep nog groter worden, dus zeker daar is het belangrijk dat gedupeerden zich aansluiten. Voor massaschade-acties is een grote groep nodig om de kosten te kunnen dragen."
De Gier is niet onbekend met schadeclaims: hij is advocaat voor Wakkerpolis, die woekerpoliszaken voert tegen NN en ASR, en is ook betrokken bij de stichting Qollect, die ABN Amro-klanten bijstaat die te veel variabele rente hebben betaald over hun consumptief krediet.
Kifid heeft de afgelopen jaren enkele zaken behandeld over de materie; over het algemeen leidde dat tot het oordeel dat de consument voldoende is gewaarschuwd voor de valutarisico's. Overigens oordeelde Kifid ook in een zaak dat een klant met een frankenhypotheek negatieve rente vergoed moest krijgen van de bank.
