De AFM hield een verkennend onderzoek naar ruim 150 finfluencers, een fenomeen dat snel groeit. "Het onderstreept de toegenomen belangstelling voor beleggen onder vooral jongeren. Finfluencers houden zich alleen niet altijd aan de regels, bijvoorbeeld omdat ze onzorgvuldige aanbevelingen doen en beleggingsadvies geven. Ook worden risicovolle producten aangeprezen en zijn ze niet altijd transparant over hun eigen belangen en vergoedingen die ze krijgen", vat de toezichthouder de resultaten samen. En dat is zorgelijk, want de gemiddelde finfluencer heeft 11.000 volgers.
Expert zonder opleiding
Naast de kritiek is er ook een positieve noot over finfluencers: "Op zich is het goed dat informatie over beleggen toegankelijker wordt." Maar die wordt al snel door een kanttekening gevolgd: "Het belang van de belegger moet daarbij wel voorop staan. Dit blijkt lang niet altijd het geval, ondanks de goede bedoelingen van veel finfluencers. De meesten van hen hebben overigens geen relevante financiële opleiding of werkervaring, terwijl ze door hun volgers wel als expert worden gezien." Er zijn 50 finfluencers die cursussen aanbieden, soms meerdaagse trainingen van € 1.000. Er zijn er 17 die 'zelfgeschreven' boeken over beleggen verkopen en 24 finfuencers verkopen abonnementen op dagelijkse berichten die tips geven over het kopen of verkopen van een bepaald aandeel.
Finfluencers brengen klanten aan
Een van de knelpunten is dat maar weinig finfluencers neutraal posten: "Vaak staan hun eigen ervaringen centraal en ze hebben daarnaast een eigenbelang. Zo biedt een deel tegen betaling trainingen en eigen boeken aan, of toegang tot een afgesloten online community. Het gebeurt dat finfluencers aanbevelingen doen waar ze zelf een belang bij hebben. Over deze belangen zijn ze niet altijd transparant. Ook raden ze soms volgers aan een rekening te openen bij een bepaalde beleggingsonderneming, en krijgen daarvoor een vergoeding per klant die ze aanbrengen. Dit mag niet." Dat is in strijd met het provisieverbod.
Veel geld verloren door tip
Hoewel veel finfluencers stellen dat ze geen financieel advies geven, doen ze dat soms wel, stipt de AFM aan: "Bijvoorbeeld in vraag-en-antwoordsessies op Instagram. Het risico is aanwezig dat dit ook in besloten cursussen en online groepen gebeurt, al heeft de AFM hier geen onderzoek naar gedaan." Ook prijzen finfluencers beleggingsondernemingen aan die zeer risicovolle producten zoals CFD’s, forex en crypto’s aanbieden. "Soms zijn dit aanbieders zonder vergunning. De AFM heeft tientallen meldingen gekregen van consumenten die door tips van finfluencers veel geld hebben verloren. Onlangs waarschuwde de AFM nog voor een illegale aanbieder die gebruik maakte van Nederlandse finfluencers."
Gewezen op de regels
Eigenbelang voorop, geen transparantie, advies zonder vergunning en risicovolle producten aanprijzen: op het eerste gezicht vier redenen om in te grijpen. Toch houdt de AFM het bij een informatieve mededeling: "De AFM heeft de finfluencers die bij haar in beeld zijn duidelijk gemaakt welke regels voor hen gelden en dat ze zich hieraan moeten houden. Daarnaast wijst de AFM beleggingsondernemingen erop dat aanbrengvergoedingen niet mogen, omdat daarmee het provisieverbod wordt overtreden. De activiteiten van finfluencers blijven de komende tijd nadrukkelijk op de radar van de AFM staan."
