De lage rente zorgt voor een aantal kwetsbaarheden op de financiële markten, waardoor alternatieven worden gezocht om toch rendement te maken. "Spanning is ook zichtbaar op de Nederlandse huizenmarkt, waar kopers hun volledige financieringsruimte steeds meer gebruiken en voor het eerst sinds 2013 de productie van gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheken weer toeneemt", aldus het comité. "De huidige waarderingen op financiële markten zijn gebaseerd op verwachtingen dat de rente nog lange tijd laag blijft. Het sentiment kan echter snel keren als de inflatie en rente plotseling op een hoger niveau komen te liggen."
Steeds meer aflossingsvrij lenen
De huizenprijzen gaan door het dak en mede daarom heeft DNB al besloten om voor geldverstrekkers een ondergrens in te voeren voor de risicoweging van hypotheekportefeuilles. Zo wil de toezichthouder zekerstellen dat banken voldoende kapitaal aanhouden ten opzichte van hun hypothecaire uitzettingen. "De toename in het maximale gebruik van de leennormen en de stijging van het aandeel aflossingsvrije hypotheken dragen bij aan verdere prijsstijgingen op de huizenmarkt. Het FSC waarschuwt dat kwetsbaarheden bij huishoudens kunnen ontstaan als huishoudens steeds meer gebruik maken van de maximale leenruimte op basis van hun inkomen. Het is belangrijk dat banken en andere hypotheekverstrekkers de leennormen zorgvuldig en kritisch blijven toepassen en erop toezien dat huiseigenaren ook bij een eventuele omslag in de huizenmarkt niet in problemen komen. Specifiek is van belang dat de mogelijkheden in de Gedragscode Hypothecaire Financieringen om uitzonderingen te maken verantwoord worden toegepast. In aanvulling op een eerder initiatief, kunnen banken verdere stappen zetten om de risico’s van aflossingsvrije hypotheken te verminderen."
Ook risico voor financieel systeem
Helemaal vreemd vindt het comité de keuze voor aflossingsvrij niet: "De keuze van huizenkopers om een deel van hun hypotheek niet af te lossen, kan goed passen in de Nederlandse situatie met hoge verplichte pensioenbesparingen en individuele keuzes om sparen en consumptie over de jaren heen te spreiden. Tegelijkertijd draagt het steeds meer gebruiken van de volledige financieringsruimte bij aan verdere prijsstijgingen op de huizenmarkt. Tegen deze achtergrond nemen ook de risico’s voor het financieel systeem toe. Dit betreft vooral negatieve tweede-orde effecten, waarbij financiële instellingen indirect worden geraakt via het effect van een huizenprijscorrectie op de economie."
Cyberstresstest
Het FSC sprak ook over de groeiende cyberrisico’s. "Het FSC benadrukt dat het beperken van cyberrisico’s begint bij het vergroten van de bewustwording bij financiële instellingen van de kwetsbaarheden en mogelijke gevolgen. Daarnaast moeten toezichthouders en regelgevers aandacht blijven besteden aan cyberrisico’s en de mogelijke systeemimpact beter in beeld brengen. Om een goed beeld te krijgen van de doorwerkingseffecten van verschillende scenario’s op het financieel systeem werkt DNB aan een macroprudentiële cyberstresstest." Tijdens een volgende vergadering zal het FSC nader spreken over deze analyse en vervolgstappen.
Brussel zet druk op renteaftrek
Op hypotheekgebied staat de renteaftrek steeds verder onder (internationale) druk. Wil Nederland nog aanspraak kunnen maken op € 6 miljard coronasteun vanuit het Europese hulpfonds, dan moet het eerst verder sleutelen aan de hypotheekrenteaftrek, zo laat minister Hoekstra de Tweede Kamer weten. Brussel wil ook dat de zelfstandigenaftrek de schop gaat. "Op het gebied van de woningmarkt beveelt de Commissie aan om de (fiscale) verstoringen op de woningmarkt terug te dringen, onder meer door de ontwikkeling van de particuliere huursector te bevorderen en prikkels voor het aangaan van schulden door huishoudens te verminderen." Uit informele contacten blijkt volgens Hoekstra dat de Europese Commissie bij de beoordeling van het Nederlandse plan waarschijnlijk met name kritisch zal kijken naar hervormingen die invulling geven aan de uitdagingen op de Nederlandse arbeids- en woningmarkt. Hervormingen die in lijn zijn met de landspecifieke aanbevelingen op deze terreinen zijn bijvoorbeeld het versneld afbouwen van de zelfstandigenaftrek en het meer gelijktrekken van de fiscale behandeling van de huur- en koopsector, onder andere door het versneld afbouwen van de hypotheekrenteaftrek."
