De man speelde in 2016 met zijn voetbalteam een uitwedstrijd. Met twee teamgenoten die net als hij in Groningen woonden, reisde hij na de wedstrijd terug in een bestelbus van de voetbalclub. Die was bij Reaal verzekerd via een WA-verzekering en een Schadeverzekering Inzittenden (SVI). Aangekomen bij de voetbalvereniging pikten ze hun voormalige trainer op. Het viertal zette vervolgens aan het begin van de avond koers naar een feest bij een andere club. De man was bestuurder en de voormalige trainer zat rechts achterin; niemand droeg een veiligheidsgordel.
Ernstige gevolgen
Terwijl de bus met een snelheid van 70 kilometer per uur over de Groningse wegen reed, trok de voormalige trainer plotseling aan de handrem. De auto raakte in een slip en botste tegen een betonnen pilaar van een spoorwegviaduct, om op de linker rijbaan tot stilstand te komen na een andere pilaar geraakt te hebben. De gevolgen waren groot: bestuurder en bijrijder zijn uit de auto geslingerd. De bijrijder is een dag later overleden, de bestuurder heeft blijvend hersenletsel overgehouden aan het ongeval en is arbeidsongeschikt verklaard.
Celstraf voor aantrekken handrem
De politie wijst de onbezonnen actie van de trainer aan als oorzaak van het ongeval. Uit een toxicologisch onderzoek blijkt daarnaast dat de bestuurder 0,21 promille alcohol in zijn bloed had; ten tijde van het ongeval moet dat 0,6 promille zijn geweest, zo is de inschatting. De SVI-polis sluit schadevergoeding uit als de bestuurder 0,5 promille of meer in zijn bloed heeft. Er is ook een lage concentratie cocaïne gevonden in het bloed van de bestuurder. De voormalige trainer wordt strafrechtelijk vervolgd voor zijn handelen en krijgt uiteindelijk in 2019 door het gerechtshof anderhalf jaar celstraf opgelegd. Tegen die uitspraak is hij in cassatie gegaan. De bestuurder vangt tot nog toe bot met zijn schadeclaim tegen de trainer: de schadeomvang kan nog niet worden vastgesteld.
Oordeel over dekking blijft uit
Reaal houdt lange tijd een oordeel over de WA-dekking af, maar betaalt wel alvast een voorschot. In totaal wordt tot augustus vorig jaar € 32.500 betaald. Er blijft lange tijd onduidelijkheid bestaan of Reaal aansprakelijkheid erkent. Het gerechtshof heeft in zijn uitspraak onder meer aangegeven dat de trainer "zich in juridische zin heeft gedragen als bestuurder door de voortbeweging en de rijrichting van de personenauto met zijn handelen te beïnvloeden". Oktober vorig jaar laat Reaal weten dat de schaderegeling vooralsnog wordt stopgezet. Er is nog steeds geen proces-verbaal ingeleverd, maar Reaal heeft wel de uitspraak van de rechter gezien, waarin wordt aangegeven dat de chauffeur mogelijk alcohol en drugs heeft gebruikt, terwijl hij ook de veiligheidsgordel niet heeft gedragen.
SVI-dekking blijft buiten beschouwing
Later die maand wijst Reaal de WA-dekking af en laat het weten dat de SVI-dekking nog wordt onderzocht. "Op basis van de huidige gegevens zal op de WA(M)-polis geen dekking worden verleend aan de inzittende [de voormalige trainer]. Schade aan de bestuurder is op de WAM-polis niet verzekerd." Na ontvangst van het proces-verbaal meldt Reaal dat vanwege het drankgebruik ook op de SVI geen dekking zal worden verleend. Dat neemt de man niet: hij stapt naar de rechter. Die oordeelt allereerst dat op grond van de Wet deelgeschilprocedure voor letsel- en overlijdensschade de SVI-dekking geen onderdeel kan zijn van een deelgeschil. De vraag of Reaal op grond van die polis moet betalen, blijft dus onbeantwoord.
De handeling had tot gevolg dat degene achter het stuurwiel niet meer in staat was om zelf de auto nog te besturen”
Wel of geen bestuurder?
De WA-polis moet wel uitkeren, betoogt de bestuurder, want die biedt ook dekking voor aansprakelijkheid van inzittenden. En de bestuurder was ten tijde van het ongeval feitelijk geen bestuurder meer in de zin van de WAM: het was de trainer die aan de handrem trok. Reaal brengt daar tegenin dat de man nog wel in staat was om de bedieningsorganen van de auto te hanteren. De rechter overweegt dat onder 'bestuurder' in de zin van de WAM moet worden verstaan de persoon die daadwerkelijk en zelfstandig de bedieningsorganen van het voertuig hanteert en aldus de voortbeweging, richting en snelheid van het voertuig bepaalt. De handeling van de voormalige trainer had tot gevolg dat degene achter het stuurwiel vanaf dat moment niet meer in staat was om zelf de auto feitelijk nog te besturen. Reaal kan zich daarom niet beroepen op de uitsluiting in de WA-polis. "Dit klemt te meer nu de WAM strekt ter bescherming van slachtoffers in het verkeer, op grond waarvan een uitsluitingsclausule strikt dient te worden uitgelegd. Reaal kan derhalve op basis van de WAM en de polisvoorwaarden aansprakelijk worden gehouden voor de door [verzoeker] als gevolg van het ongeval geleden en nog te lijden schade."
Gedragscode
De rechtbank geeft nog aan dat de man er niet op kon vertrouwen dat Reaal de schade volledig zou vergoeden, ook al is niet conform de Gedragscode Behandeling Letselschade binnen drie maanden een onderbouwd standpunt over de WAM-aansprakelijkheid ingenomen. Ook de voorschotten spelen daarin geen rol, want die zijn op grond van de SVI gedaan.
Alcohol geen eigen schuld, niet dragen gordel wel
De man moet wel een deel voor eigen rekening nemen. Hij heeft die dag alcohol en cocaïne gebruikt, wat hij niet heeft ontkend. De poging van Reaal om de bewijslast om die reden om te keren (laat de bestuurder bewijzen dat erg een causaal verband is) wijst de rechter van de hand. Het ongeval is immers niet mede veroorzaakt door het gebruik van verdovende middelen door de bestuurder. Er is wat dat betreft dus geen sprake van eigen schuld. Dat geldt echter wel voor het niet dragen van de gordel. "Door na te laten om deze schadebeperkende maatregel te nemen, heeft [de bestuurder] het risico genomen dat de door hem te lijden schade aanzienlijk groter zou zijn dan in het geval dat hij wel een veiligheidsgordel zou hebben gedragen." Daarom wordt de aansprakelijkheid van Reaal gematigd tot 75%. Daarop wordt nog een billijkheidscorrectie toegepast gezien het ernstige vergrijp van de handremtrekker: daartegenover is het niet dragen van de veiligheidsgordel een veel minder zwaar vergrijp. Bovendien is de man 100% arbeidsongeschikt verklaard als gevolg van het ongeval. Uiteindelijk moet Reaal 85% van de schade vergoeden.
Uitspraak: Rechtbank Noord-Nederland, 22 oktober 2020
