“Overweegt u wel eens om een bank te overvallen? Gaat u uw huis opblazen?” Met een verzonnen vragenlijstje maakte de Groningse hypotheekadviseur Frank Calis onlangs zijn irritaties op LinkedIn kenbaar. Het is vooral de schijnzekerheid die hem stoort, de vragen zijn vaak doorzichtig. “Als je bij een bank vraagt of je geld mag lenen en je krijgt dan zo’n vragenlijst. Wat denk je dat daar voor antwoorden uitkomen? Het is totaal gekleurd”, vertelt Calis.

Taai dossier

Hij zou liever zien dat adviseur en geldverstrekker gewoon met gezond verstand kijken naar een hypotheekaanvraag. Bij sommige aanbieders gebeurt dat ook, maar over het algemeen is er weinig eenheid, vertelt Marcel Sippekamp. De productmanager Voorwaarden en Normen bij NHG was betrokken bij het opstellen van de uniforme coronavragenlijst die eind mei gepubliceerd werd. Een taai dossier noemt hij het.

Uiteenlopend beleid zonder regie

NHG ving bij tussenpersonen op dat het coronabeleid voor hypotheekaanvragen bij de geldverstrekkers nogal uiteen loopt. Dat is niet in het belang van de consument en slecht voor de doorstroming. Sippekamp ging daarom met een aantal aanbieders in gesprek om te zien of hij de neuzen dezelfde kant op kon krijgen. Hij kwam van een koude kermis thuis.

De AFM verwacht dat geldverstrekkers aandacht besteden aan de invloed van de coronacrisis, maar vertelt niet hoe ze die opdracht uit moeten voeren. “Dat is geen vaste bodem”, zegt Sippekamp. “Een aantal partijen richt zich nu helemaal op het statement dat de NVB naar buiten heeft gebracht over de verkorte geldigheid van de stukken. Anderen zoeken het in beperkingen van het toetsingskader of leggen alleen werknemers in bepaalde sectoren onder het vergrootglas.”

Wisselende lijsten, verschillende consequenties

De signalen dat adviseurs horendol worden van de vragenlijsten, kwamen ook bij Adfiz en OvFD binnen. Een hypotheekadviseur die binnen het proces wisselt van aanbieder, krijgt met een nieuwe vragenlijst te maken. Omdat de consequenties van een gegeven antwoord per bank verschillen, neemt ook de voorspelbaarheid voor consument en adviseur af. En dat terwijl de geldverstrekkers het aantal aanvragen toch al amper aankunnen. In overleg besloten NHG en de brancheorganisaties om ondanks de moeilijkheden toch verder te gaan met het ontwikkelen van een uniforme vragenlijst.

“Uiteindelijk hebben we gezegd: we publiceren hem als suggestie en we kijken wel waar het schip strandt”, zegt Sippekamp. Hij vindt dat het afstemming zoeken met de aanbieders en de NVB te lang heeft geduurd. Zo lang, dat banken toch een eigen vragenlijst zijn gaan gebruiken en die niet ineens weer in willen trekken. Toch houdt hij vertrouwen dat de NHG-lijst de standaard wordt. “Uit ervaring weten we dat partijen die aanvankelijk koudwatervrees hebben, na verloop van tijd toch meedoen.”

'Niet gevoelig voor andere argumenten'

Sippekamp is ook kritisch op de weg die aanbieders nu zijn ingeslagen, als het gaat om acceptatie en coronavraagstukken. Zo zijn er hypotheekverstrekkers die alleen oog hebben voor de eigen middelen van een consument. “Dat is een vrij eendimensionaal antwoord. Daar hoef je als acceptant niet over na te denken. Voor andere argumenten zijn ze niet gevoelig.”

De NVB-leden bleken bovendien het liefst zoveel mogelijk gesloten vragen te willen. Ja of nee. Wat Sippekamp betreft kan dat niet. Daar zijn de aanvragen te divers voor. En dan waren er de geldverstrekkers die de product manager vroegen hoe zij de antwoorden op zijn vragenlijst moesten interpreteren. “Wat mij betreft is dat nou juist de kern van bankieren: risico’s inschatten.”

Geen drempels opwerpen

NHG heeft in de Nederlandse markt ook een bepaalde machtspositie. Maar Sippekamp vindt niet dat zijn organisatie die moet inzetten om het gebruik van hun lijst af te dwingen. “Wij zullen niet snel zeggen: ‘als je dit niet gebruikt, accepteren wij NHG niet.’ We willen geen onnodige drempels opwerpen.” Inmiddels is duidelijk dat tenminste een van de vier grootbanken de NHG-lijst gaat accepteren. Welke dat is wil Sippekamp nog niet zeggen.

Als het aan hypotheekadviseur Frank Calis ligt is het überhaupt snel afgelopen met de vragenlijsten. “Alle banken hebben mkb-afdelingen waar elk kwartaal brancherapporten worden geschreven. Dan kunnen ze toch heel goed zelf die risico’s bepalen?”